[396] เสสํ สพฺพํ ยถาโยคํ, อาทิมฺหิ วิย โยชเยฯ

[397] (ก) อหํ , ภนฺเต, เอกํ ปาจิตฺติยาปตฺติํ อาปชฺชิํฯ ทฺเว สมฺพหุลา ปาจิตฺติยาปตฺติโย อาปชฺชิํฯ

(ข) คารยฺหํ, ภนฺเต, ธมฺมํ อาปชฺชิํ อสปฺปายํ ปาฏิเทสนียํ, ตํ ปฏิเทเสมีติฯ เตน ‘‘ปสฺสสิ, อาวุโส, ตํ ธมฺม’’นฺติ วตฺตพฺพํฯ

(ค) อหํ, ภนฺเต, เอกํ ทุกฺกฏาปตฺติํ อาปชฺชิํฯ ทฺเว สมฺพหุลา ทุกฺกฏาปตฺติโย อาปชฺชิํฯ

(ฆ) อหํ, ภนฺเต, เอกํ ทุพฺภาสิตาปตฺติํ อาปชฺชิํฯ ทฺเว สมฺพหุลา ทุพฺภาสิตาปตฺติโย อาปชฺชิํฯ ตา ตุมฺหมูเล ปฏิเทเสมีติฯ

(ง) ‘‘อหํ, ภนฺเต, ทฺเว นานาวตฺถุกา ถุลฺลจฺจยาปตฺติโย อาปชฺชิํฯ สมฺพหุลา นานาวตฺถุกา ถุลฺลจฺจยาปตฺติโย อาปชฺชิํ, ตา ตุมฺหมูเล ปฏิเทเสมี’’ติ วตฺวา เตน ‘‘ปสฺสสิ, อาวุโส, ตา อาปตฺติโย’’ติ วุตฺเต ‘‘อาม, ภนฺเต, ปสฺสามี’’ติ วตฺวา ปุน เตน ‘‘อายติํ, อาวุโส, สํวเรยฺยาสี’’ติ วุตฺเต ‘‘สาธุ สุฏฺฐุ, ภนฺเต, สํวริสฺสามี’’ติ วตฺตพฺพํฯ

[398]

อเทสนาคามินิยํ, อนาปตฺติญฺจ เทสิตํ;

นานา สํวาสนิสฺสีมฏฺฐิตานํ จตุปญฺจหิ;

มนสา ปกตตฺตานํ, นาเนกาติ น เทสเยติฯ

43. ฉนฺททานนิทฺเทโส

ฉนฺททานาทีติ –

[399]

เภริํ ฆณฺฏิํ ปตาเฬตฺวา, กมฺมปฺปตฺเต สมาคเต;

สงฺเฆ หเรยฺย ฉนฺทํ วา, ปาริสุทฺธิํ ปวารณํฯ

[400]

เอกํ ภิกฺขุํ อุปคฺคมฺม, นิสีทิตฺวา อุกฺกุฏิกํ;

อญฺชลิํ ปคฺคณฺหิตฺวาน, ทเท ฉนฺทํ วิจกฺขโณฯ

[401] (ก) ‘‘ฉนฺทํ ทมฺมิ, ฉนฺทํ เม หร, ฉนฺทํ เม อาโรเจหี’’ติ วตฺตพฺพํฯ

(ข) ปาริสุทฺธิํ เทนฺเตน ‘‘ปาริสุทฺธิํ ทมฺมิ, ปาริสุทฺธิํ เม หร, ปาริสุทฺธิํ เม อาโรเจหี’’ติ วตฺตพฺพํฯ

[402]

ปาริสุทฺธิปฺปทาเนน, สมฺปาเทติ อุโปสถํ;

สงฺฆสฺส อตฺตโน จาปิ, เสสกมฺมํ วิพาธติฯ

[403]

ฉนฺททาเนน สงฺฆสฺส, ทฺวยํ สาเธติ นตฺตโน;

ตสฺมา ฉนฺทํ ททนฺเตน, ทาตพฺพา ปาริสุทฺธิปิฯ

[404]

หเรยฺเยโก พหูนมฺปิ, ปรมฺปรา น หารเย;

ปรมฺปราหฏา ฉนฺท-ปาริสุทฺธิ น คจฺฉติฯ

[405] สพฺพูปจารํ กตฺวาน, เอวํ เทยฺยา ปวารณาฯ ‘‘ปวารณํ ทมฺมิ, ปวารณํ เม หร, ปวารณํ เม อาโรเจหิ, มมตฺถาย ปวาเรหี’’ติฯ

[406] อาโรเจตฺวาถ โส สงฺฆํ, ปวาเรยฺเยวมาคโตฯ ‘‘อิตฺถนฺนาโม, ภนฺเต, สงฺฆํ ปวาเรติ ทิฏฺเฐน วา สุเตน วา ปริสงฺกาย วา, วทตุ ตํ สงฺโฆ อนุกมฺปํ อุปาทาย, ปสฺสนฺโต ปฏิกริสฺสตี’’ติฯ

[407]

คเหตฺวา ปาริสุทฺธิํ วา, ฉนฺทํ วาปิ ปวารณํ;

หารโก สงฺฆมปฺปตฺวา, วิพฺภเมยฺย มเรยฺย วาฯ

[408]

สามเณราทิภาวํ วา,

ปฏิชาเนยฺย นาหฏา;

ปตฺวา สงฺฆํ ตถา เหยฺย,

อาหฏา โหติ หารโกฯ

[409]

สงฺฆปฺปตฺโต ปมตฺโต วา, สุตฺโต นาโรจเยยฺย วา;

อนาปตฺติว สญฺจิจฺจ, นาโรเจนฺตสฺส ทุกฺกฏนฺติฯ

44. อุโปสถนิทฺเทโส

อุโปสโถติ –

[410]

ทุเว อุโปสถา จาตุ-ทฺทโส ปนฺนรโส อิติ;

สุตฺตุทฺเทสมธิฏฺฐาน-ปาริสุทฺธิวสา ตโยฯ

[411]

สุตฺตุทฺเทโสว สงฺฆสฺส, อธิฏฺฐานอุโปสโถ;

ปุคฺคลสฺเสว เสสานํ, ปาริสุทฺธิอุโปสโถฯ

[412]

ปุพฺพกิจฺเจ จ กรเณ, ปตฺตกลฺเล สมานิเต;

สุตฺตํ อุทฺทิสติ สงฺโฆ, ปญฺจธา โส วิภาวิโตฯ

[413]

วินานฺตรายํ สงฺเขเป-นุทฺเทโส วินิวาริโต;

‘‘เถโรว อิสฺสโร ทฺวีสุ, อุทฺเทเสสฺเวตฺถ ตีสุ วา;

วิสเทสู’’ติ วุตฺตตฺตา, อวตฺตนฺเตปิ วฏฺฏติฯ

[414]

อาคจฺเฉยฺยุํ ยทิ สมา, อุทฺทิสนฺเต ว โถกิกา;

อุทฺทิฏฺฐํ ยํ สุอุทฺทิฏฺฐํ, โสตพฺพมวเสสกํฯ

[415]

อุทฺทิฏฺฐมตฺเต สกลา-เยกจฺจายุฏฺฐิตาย วา;

ปาริสุทฺธิํ กเรยฺเยสํ, สนฺติเก พหุกาถ เจ;

กตฺวา สพฺพวิกปฺเปสุ, ปุพฺพกิจฺจํ ปุนุทฺทิเสฯ

[416]

ปนฺนรโสวาสิกานํ, อิตรานํ สเจตโร;

สมาเนตเรนุวตฺตนฺตุ, ปุริมานํ สเจธิกา;

ปุริมา อนุวตฺตนฺตุ, เตสํ เสเสปฺยยํ นโยฯ

[417]

ปาฏิปโทวาสิกานํ, อิตรานํ อุโปสโถ;

สมโถกานํ สามคฺคิํ, มูลฏฺฐา เทนฺตุ กามโตฯ

[418]

พหิ คนฺตฺวาน กาตพฺโพ, โน เจ เทนฺติ อุโปสโถ;

เทยฺยานิจฺฉาย สามคฺคี, พหูสุ พหิ วา วเชฯ

[419]