สงฺขารานเมว หิ อุทยพฺพยาทินานุปสฺสนโต อุทยพฺพยภงฺคภยอาทีนวนิพฺพิทามุญฺจิตุกมฺยตาปฏิสงฺขานุปสฺสนาส- งฺขารุเปกฺขาญาณสงฺขาตสฺส อฏฺฐวิธสฺส ญาณสฺส วเสน สิขาปฺปตฺตํ วิปสฺสนาญาณํ ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธิ นามฯ อนุปุพฺเพน สพฺพสํโยชนกฺขยํ ปาปุเณยฺยาติ อิมินา ญาณทสฺสนวิสุทฺธิ ทสฺสิตาฯ สพฺพสํโยชนกฺขยนฺติ โอรมฺภาคิยานํ ปญฺจนฺนํ สํโยชนานํ เหฏฺฐา มคฺคตฺตเยน เขปิตตฺตา, อิตเรสํ อุทฺธมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ เขปิตตฺตา จ สพฺเพสํ สํโยชนานํ ขยนฺเต ชาตํ อรหตฺตมคฺคํฯ

นิคมนกถาวณฺณนา

[473] ยสฺมา การณา ยา สิกฺขนา, อยํ ภิกฺขุกิจฺจํ, อโต ตสฺมา การณาติ อตฺโถฯ

[474] นิจฺจโส โลกวิจาริโนติ นิจฺจํ โลเก วิจรโตฯ มาลุตสฺเสว ปริสฺสโม น สมฺโภตีติ โยชนาฯ มาลุตสฺเสวาติ วาตสฺส อิวฯ น สมฺโภตีติ น โหติฯ

[475-6] ตมฺพปณฺณิ เอว ตมฺพปณฺณิโย, เกตุ วิย เกตุ, ตมฺพปณฺณิเย เกตูติ ตปฺปุริโสฯ เตน รจิตา ธมฺมวินยญฺญุปสํสิตา อยํ ขุทฺทสิกฺขา ปริมาณโต คาถานํ ปญฺจมตฺเตหิ สเตหิ เอตฺตาวตา นิฏฺฐานมุปาคตาติ สมฺพนฺโธฯ

นิคมนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิคมนกถา

การาปิเตติรุจิเร ปวเร วิหาเร;

มานาธิการิปุรินา ครุนา คุเณน;

วสฺสํ วสํ ทมิฬโส วิธหํ อกาสิํ;

อากงฺขฏีก ชินสาสนสมฺปวุทฺธิํฯ

ปุญฺเญน สตฺถรจนาชนิเตน เตน;

สมฺพุทฺธสาสนวโรทยการเณน;

โลกามิเสสุ ปน เม สมยํ อลคฺโค;

สมฺพุทฺธสาสนวโรทยมาจเรยฺยํฯ

อตฺเถสุ อกฺขรปเทสุ วินิจฺฉเยสุ;

ปุพฺพาปเรสุ ลิขิตํ ขลิตํ ยทตฺถิ;

โอหาย ขนฺตุมรหนฺติ วทนฺตุ สนฺตา;

ทิฏฺฐาปราธมถ วา กิมุลาลเนนฯ

เยนนฺตตนฺตรตนากรมนฺถเนน;

มนฺถาจโลลฺลสิตญาณวเรน ลทฺธา;

สารามตาติสุขิตา สุขยนฺติ จญฺเญ;

เต เม ชยนฺติ ครโว ครโว คุเณหิฯ

ปรตฺถสมฺปาทนโต, ปุญฺเญนาธิคเตนหํ;

ปรตฺถสมฺปาทนโก, ภเวยฺยํ ชาติชาติยํฯ

สิสฺโส อาห –

ปรมปฺปิจฺฉตาเนกสนฺโตโสปสเมสินํ;

สุจิสลฺเลขวุตฺตีนํ, สทารญฺญนิวาสินํฯ

สาสนุชฺโชตการีนํ, อาเจรตฺตมุปาคตํ;

อุทุมฺพรคิริขฺยาตยตีนํ ยติปุงฺควํฯ