มตฺติกามเย กตกํ กุมฺภการิกญฺจ ฐเปตฺวา สพฺพํ กปฺปตีติ โยชนียํ, ธนิยสฺเสว สพฺพมตฺติกามยกุฏิ กุมฺภการิกาติฯ

ปกิณฺณกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

42. เทสนานิทฺเทสวณฺณนา

[382] อิทานิ เทสนานิทสฺสนพฺยาเสน เหฏฺฐา อวุตฺตานิ กานิจิ สิกฺขาปทานิ อุปทิสิตุํ ‘‘จาโค’’ติอาทิมาหฯ ภิกฺขุภาวสฺส โย จาโค, สา ปาราชิกเทสนาติ สมฺพนฺโธฯ ภวติ อเนนาติ ภาโว, สทฺทปฺปวตฺตินิมิตฺตํ, ภิกฺขุโน ภาโว ภิกฺขุ-สทฺทสฺส ปวตฺตินิมิตฺตํ ภิกฺขุกิจฺจํ ภิกฺขุภาโว, ตสฺสฯ ทิสี อุจฺจารเณ, อุจฺจารณา ปกาสนา เทสนาฯ ‘‘ฉนฺนมติวสฺสติ, วิวฏฺฏํ นาติวสฺสตี’’ติ (อุทา. 45) หิ วุตฺตํฯ อิธ ปน ภิกฺขุภาวปริจฺจาโคเยว ปาราชิกาย ปกาสนา นาม ปาราชิกาย เทสนาฯ ‘‘โย’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘โส’’ติ วตฺตุํ ยุตฺตํ, ตถาปิ สพฺพาทีหิ วุตฺตสฺส วา ลิงฺคมาทิยฺยเต วกฺขมานสฺส วาติ วกฺขมานเทสนาเปกฺขาย ‘‘โส’’ติ วุตฺตํฯ ยถา เยน ปกาเรน ‘‘ฉาเทติ ชานมาปนฺน’’นฺติอาทินา วุตฺตํ ยถาวุตฺตํ, เตนฯ วุตฺตมนติกฺกมฺมาติ อพฺยยีภาววเสน วา อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อิธาปิ ครุกาปตฺติยา วุฏฺฐานานติกฺกเมเนว ปกาสนา เทสนา สิยาติ ‘‘วุฏฺฐานํ ครุกาปตฺติเทสนา’’ติ วุจฺจติฯ

[383] อิทานิ วตฺตพฺพํ สนฺธาย ‘‘เอว’’นฺติ วุตฺตํฯ เอกสฺสาติ เอกสฺส ภิกฺขุโนฯ

[384] ตุมฺหมูเลติ ตุมฺหากํ มูเล สมีเปฯ ปฏิเทเสมีติ ปกาเสมิฯ สํวเรยฺยาสีติ สํยเมยฺยาสิ, สํวเร ปติฏฺเฐยฺยาสีติ อตฺโถฯ