เมนู

39. วสฺสูปนายิกนิทฺเทสวณฺณนา

[309-310] ปุริมิกา ปจฺฉิมิกา อิติ วสฺสูปนายิกา ทุเวติ สมฺพนฺโธฯ อาสาฬฺหิปุณฺณมาย อนนฺตเร ปาฏิปททิวเส อุปคนฺตพฺพา ปจฺฉิมิกาย ปุเร ภวาติ ปุริมา, สา เอว ปุริมิกาฯ ตโต ปจฺฉา ภวา อปราย ปุณฺณมาย อนนฺตเร ปาฏิปททิวเส อุปคนฺตพฺพา ปจฺฉิมิกาฯ อุปนยนํ ปาปุณนํ อุปคมนํ อุปนายิกา, วสฺสนฺติ วุฏฺฐิ, อิธ ปน วสฺสกาลํ ‘‘วสฺส’’นฺติ อุปจาเรน คเหตฺวา ตตฺถ วาโส อุปจาเรเนว ‘‘วสฺส’’นฺติ วุจฺจติ, วสฺสสฺส วสฺสาวาสสฺส อุปนายิกา วจีเภทวเสน วา อาลยกรณวเสน วา อุปคมนํ วสฺสูปนายิกาฯ ตตฺถ อาลยปริคฺคาโห จ วจีเภโท จาติ ปุริมิกา วสฺสูปนายิกา ทุเว, อาลยปริคฺคาโห จ วจีเภโท จาติ ปจฺฉิมิกา วสฺสูปนายิกา ทุเวภิ สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ตตฺถาติ ตาสุ ทฺวีสุฯ ตทุภยํ ทสฺเสตุํ ‘‘เอทิโส’’ติอาทิ วุตฺตํฯ โส อาลยปริคฺคาโห จ วจีเภโท จ ‘‘อิมสฺมิํ วิหาเร อิมํ เตมาสํ วสฺสํ อุเปมิ, อิธ วสฺสํ อุเปมี’’ติ เอทิโส, เอตาทิโสติ อตฺโถฯ เอตฺถ จ กมุปฺปตฺติอนาทรา วจีเภโท ปฐมํ วุตฺโตฯ อุภยถา วสฺสํ อุปคนฺตุํ วฏฺฏติฯ เตเนว อฏฺฐกถายํ (วิ. สงฺค. อฏฺฐ. 179; มหาว. อฏฺฐ. 207) ‘‘สเจปิ ‘อิธ วสฺสํ วสิสฺสามี’ติ อาลโย อตฺถิ, อสติยา ปน วสฺสํ น อุเปติ, คหิตเสนาสนํ สุคฺคหิตํ, ฉินฺนวสฺโส น โหติ, ปวาเรตุํ ลภติเยว, วินาปิ หิ วจีเภทํ อาลยกรณมตฺเตนปิ วสฺสํ อุปคตเมว โหตี’’ติ วุตฺตํฯ นาวาสตฺถวเชสุ ปน ปริเยสิตฺวา เสนาสนํ อลภนฺเตน อาลยกรณมตฺเตเนว อุปคนฺตพฺพํฯ อุปคจฺฉนฺเตน จ วิหารํ ปฏิชคฺคิตฺวา ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺฐาเปตฺวา สพฺพํ เจติยวนฺทนาทิสามีจิกมฺมํ นิฏฺฐาเปตฺวา อุปคนฺตพฺพํฯ อาลยปริคฺคเห อาลยํ ทสฺเสตุํ ‘‘จิตฺตุปฺปาเทตฺถ อาลโย’’ติ อาหฯ เอตฺถาติ ทฺวีสุฯ

[311] ตทหูติ ตสฺมิํ วสฺสูปนายิกทิวเสฯ ชานนฺติ ‘‘อชฺช วสฺสูปนายิกา’’ติ ชานนฺโต, อนุปคจฺฉโตติมสฺส วิเสสนํฯ