ถาวรํ ปริวตฺเตยฺย, ตถา กตฺวา จ ภุญฺชตุ;

วลฺลาทิํ ผาติกมฺเมน, คณฺเห เสสมภาชิยนฺติฯ

41. ปกิณฺณกนิทฺเทโส

ปกิณฺณกนฺติ –

[335]

สทฺวารพนฺธเน ฐาเน, โสทุกฺขลกปาสเก;

สยนฺเตน ทิวา ทฺวารํ, พนฺเธยฺย ปริวฏฺฏกํฯ

[336]

สนฺเต วิญฺญุมฺหิ ปุริเส, อาโภโค จาปิ กปฺปติ;

สวเส ตํ วินาการํ, สยนฺโต ทุกฺกฏํ ผุเสฯ

[337]

รตนานิตฺถิรูปานิ, ธญฺญมิตฺถิปสาธนํ;

ตูริยาวุธภณฺฑานิ, อามสนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[338]

สิตฺถเตโลทเตเลหิ, ผณหตฺถผเณหิ วา;

โกจฺเฉนวาปิ โย เกเส, โอสณฺเฐยฺยสฺส ทุกฺกฏํฯ

[339]

เนกปาวุรณา เอกตฺถรณา วา ตุวฏฺฏยุํ;

ตเถกมญฺเจ ภุญฺเชยฺยุํ, เอกสฺมิํ วาปิ ภาชเนฯ

[340]

จตุรงฺคุลโต อูนมธิกฏฺฐงฺคุลํ ตถา;

ทนฺตกฏฺฐํ น ขาเทยฺย, ลสุณํ น อกลฺลโกฯ

[341]

หีนุกฺกฏฺเฐหิ อุกฺกฏฺฐํ, หีนํ วา ชาติอาทิหิ;

อุชุํ วาญฺญาปเทเสน, วเท ทุพฺภาสิตํ ทวาฯ

[342]

ทีเฆ นเข จ เกเส จ, นาสโลเม น ธารเย;

น ลพฺภํ วีสติมฏฺฐํ, สมฺพาเธ โลมหารณํฯ

[343]

ยถาวุฑฺฒํ น พาเธยฺย, สงฺฆุทฺทิฏฺฐํว สงฺฆิกํ;

อโธตอลฺลปาเทหิ, นกฺกเม สยนาสนํ;

สุโธตปาทกํ วาปิ, ตเถว สอุปาหโนฯ

[344]

สงฺฆาฏิยา น ปลฺลตฺเถ, ภิตฺตาทิํ น อปสฺสเย;

ปริกมฺมกตํ สนฺเต, อุทเก โน น อาจเมฯ

[345]

อกปฺปิยสมาทาเน, ทวา สิลาปวิชฺฌเน;

เทสนาย สภาคาย, อาวิกมฺเม จ ทุกฺกฏํฯ

[346]

ปฏิสฺสววิสํวาเท, สุทฺธจิตฺตสฺส ทุกฺกฏํ;

ปฏิสฺสวกฺขเณ เอว, ปาจิตฺติ อิตรสฺส ตุฯ

[347]

น รุกฺขมภิรูเหยฺย, สติ กิจฺเจว โปริสํ;

อาปทาสุ ยถากามํ, กปฺปตี อภิรูหิตุํฯ

[348]

วินาทฺธานํ วชนฺตสฺส, ทุกฺกฏํ ปริสาวนํ;

ยาจมานสฺส อทฺธาเน, อททนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[349]

ถุลฺลจฺจยํ ผุเส องฺคชาตจฺเฉเทน ทุกฺกฏํ;

อาพาธปฺปจฺจยาญฺญตฺร, เสสงฺเค อตฺตฆาตเนฯ

[350]

จิตฺตโปตฺถกรูปานิ, น กเร น จ การเย;

น วุฏฺฐาเปยฺย ภุญฺชนฺตํ, อารามารญฺญเคหสุฯ

[351]

ยานานิ ปุมยุตฺตานิ, สิวิกํ หตฺถวฏฺฏกํ;

ปาฏงฺกิญฺจ คิลานสฺส, กปฺปตี อภิรูหิตุํฯ

[352]

พุทฺธํ ธมฺมญฺจ สงฺฆญฺจ, อารพฺภ กรเณ ทวํ;

ทุกฺกฏํ ปริสํ วาปิ, อญฺญสฺส อุปลาฬเนฯ

[353]

กายํ อูรุํ นิมิตฺตํ วา, ภิกฺขุนีนํ น ทสฺสเย;

วิวริตฺวา น สิญฺเจยฺย, ตา กทฺทมุทกาทินาฯ

[354]

น คณฺหโต จ โอวาทํ, น ปจฺจาหรโตปิ จ;

พาลํ คิลานํ คมิยํ, วชฺชยิตฺวาน ทุกฺกฏํฯ

[355]

โลกายตํ น วาเจยฺย, ปลิตํ น จ คาหเย;

เปฬายปิ น ภุญฺเชยฺย, น กีเฬ กิญฺจิ กีฬิตํฯ

[356]

ปารุเป น นิวาเสยฺย, คิหิปารุตนิวาสนํ;

สํเวลฺลิยํ นิวาเสยฺย, ทายํ นาลิมฺปเยยฺย วาฯ

[357]

วฑฺฒิํ ปโยชเย ยาเจ, โนญฺญาตกปฺปวาริเต;

อตฺตโน ปริโภคตฺถํ, ทินฺนมญฺญสฺส โน ทเท;

อคฺคํ คเหตฺวา ภุตฺวา วา, กติปาหํ ปุโน ทเทฯ

[358]

อุทฺทิสฺส ยาจเน รกฺขํ, ญตฺวาญตฺวา ว ทณฺฑินํ;

คีวาสฺส ทณฺฑิเต ทณฺโฑ, สยํ ทณฺฑาปเน ปน;

ทณฺฑสฺส อคฺฆเภเทน, เญยฺยา ปาราชิกาทิกาฯ

[359]

หรนฺเตสุ ปริกฺขารํ, ‘‘โจโร โจโร’’ติ ภาสิเต;

อนตฺถาเยสํ คณฺหนฺเต, ทณฺฑํ คีวาสฺส ตตฺตกํฯ

[360]

วิฆาสุจฺจารสงฺการ-มุตฺตํ ฉฑฺเฑยฺย ทุกฺกฏํ;

พหิ ปาการกุฏฺฏานํ, วฬญฺเช นาวโลกิย;

หริเต วาปิ วีหาทิ-นาฬิเกราทิโรปิเมฯ

[361]

โยชาเปตุํ ปโยเชตุํ, ปยุตฺตานิ จ ปสฺสิตุํ;

น ลพฺภํ ธมฺมยุตฺตมฺปิ, นจฺจํ คีตญฺจ วาทิตํ;

‘‘อุปหารํ กโรมา’’ติ, วุตฺเต วา สมฺปฏิจฺฉิตุํฯ

[362]

ราชาคารํ โปกฺขรณิํ, อุยฺยานํ จิตฺตคารกํ;

กีฬตฺถํ คจฺฉโต ทฏฺฐุํ, อารามํ ทุกฺกฏํ กตํฯ

[363]

นเว น ปฏิพาเหยฺยา-สเนนุณฺเห น จีวรํ;

นิทเหยฺย ขมาเปยฺย, ครุนา จ ปณามิโตฯ

[364]

อกฺโกสเน ปรมฺมุขา, อาปตฺตีหิ จ สตฺตหิ;

ภิกฺขุํ อุปาสกํ วาปิ, อญฺเญเนว จ ทุกฺกฏํฯ

[365]

น ลพฺภํ วินิปาเตตุํ, สทฺธาเทยฺยญฺจ จีวรํ;

ลพฺภํ ปิตูนํ เสสานํ, ญาตีนมฺปิ น ลพฺภติฯ

[366]

วสฺสํวุตฺโถญฺญโตญฺญตฺร , ภาคํ คณฺเหยฺย ทุกฺกฏํ;

ปฏิเทยฺย นฏฺเฐ ชิณฺเณ, คีวา โน เทยฺย โจทิโต;

ธุรนิกฺเขปโต เตสํ, โหติ ภณฺฑคฺฆการิโยฯ

[367]

น สนฺตรุตฺตโร คามํ, กลฺโล วา สอุปาหโน;

ปวิเสยฺย น ธาเรยฺย, จามรีมกสพีชนิํฯ

[368]

อคิลาโน น ฉินฺเทยฺย, เกเส กตฺตริยา พหิ;

อารามโต น ธาเรยฺย, ฉตฺตํ ลพฺภติ คุตฺติยาฯ

[369]

คาเหยฺย นุภโตกาชํ, เอกนฺตริกกาชกํ;

สีสกฺขนฺธกฏิภารา, หตฺโถลมฺโพ จ ลพฺภติฯ

[370]

อาปตฺติยา อโนกาส-กตํ โจเทยฺย ทุกฺกฏํ;

สุทฺธสฺส จ อวตฺถุสฺมิํ, ตถา โอกาสการเณฯ

[371]

อฏฺฐงฺคุลาธิกํ มญฺจปฏิปาทํ น ธารเย;

ปกตงฺคุเลน สตฺตานํ, มญฺจํ วา อุจฺจปาทกํฯ

[372]

มูคพฺพตาทิํ คณฺเหยฺย, ทุกฺกฏํ ติตฺถิยพฺพตํ;

ขุรภณฺฑํ ปริหเร, ตถา นฺหาปิตปุพฺพโกฯ

[373]

ยํ กิญฺจิ ยาจิตุํ หตฺถกมฺมํ ตทนุสารโต;

ลทฺธํ คเหตุํ นิกฺกมฺมมยาจิตฺวาปิ กปฺปติ;

กาเรตุมาหราเปตุํ, ยํ กิญฺจิปรสนฺตกํฯ

[374]

คิหีนํ โคปเก เทนฺเต, คเหตุํ เทติ ยตฺตกํ;

ลพฺภํ ยถาปริจฺเฉทํ, สงฺฆเจติยสนฺตเกฯ

[375]

ทฺวีหาปชฺเชยฺย อาปตฺติํ, กายวาจาหิ วา ฉหิ;

อลชฺชิญฺญาณกุกฺกุจฺจปกตตฺตา สติปฺลวา;

อกปฺปิเย วา กปฺปิเย, กปฺปากปฺปิยสญฺญิตาฯ

[376]

อลชฺชิญฺญาณตาปตฺติํ , กายวาจาหิ ฉาทเย;

ลิงฺเค สงฺเฆ คเณกสฺมิํ, จตุธาปตฺติวุฏฺฐิติฯ

[377]

ปริกโถภาสวิญฺญตฺติ, น ลพฺภา ปจฺจยทฺวเย;

วิญฺญตฺติเยว ตติเย, เสเส สพฺพมฺปิ ลพฺภติฯ

[378]

น รูหตจฺจเย ทานํ, ปญฺจนฺนํ สหธมฺมินํ;

สงฺฆสฺเสว จ ตํ โหติ, คิหีนํ ปน รูหติฯ

[379]

ภิกฺขุ วา สามเณโร วา, กาลํ กยิราถูปสฺสเย;

ภิกฺขุสงฺโฆว ทายชฺโช, ตตฺถ เสเสปฺยยํนโยฯ

[380]

ปุริมสฺเสวิมํ ทินฺนํ, เทหิ เนตฺวาสุกสฺสติ;

ปจฺฉิมสฺเสว ทมฺมีติ, ทินฺนํ ญตฺวา อิมํ วิธิํ;

คณฺเห วิสฺสาสคาหํ วาธิฏฺเฐ มตกจีวรํฯ

[381]

โลหภณฺเฑ ปหรณิํ, ทารุภณฺเฑ จ ทารุชํ;

ปตฺตํ ปาทุกปลฺลงฺกํ, อาสนฺทิํ มตฺติกามเย;

ฐเปตฺวา กปฺปติ สพฺพํ, กตกํ กุมฺภการิกนฺติฯ

42. เทสนานิทฺเทโส

เทสนาติ –

[382]

จาโค โย ภิกฺขุภาวสฺส, สา ปาราชิกเทสนา;

ยถาวุตฺเตน วุฏฺฐานํ, ครุกาปตฺติเทสนาฯ

[383]

อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา, ปคฺคณฺหิตฺวาน อญฺชลิํ;

ถุลฺลจฺจยาทิํ เทเสยฺย, เอวเมกสฺส สนฺติเกฯ