29. มิจฺฉาชีววิวชฺชนานิทฺเทสวณฺณนา

[209] อาคมฺม ชีวนฺติ เอเตนาติ อาชีโว, โก โส? ปจฺจยปริเยสนวายาโมฯ มิจฺฉาย อาชีโว, ตสฺส วิวชฺชนา มิจฺฉาชีววิวชฺชนาฯ สา ปนายํ อตฺถโต ‘‘อิธ ภิกฺขุ ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต วิหรติ อาจารโคจรสมฺปนฺโน’’ติ (วิภ. 508) เอวํ ปาติโมกฺขสํวรสมฺปตฺติยา ปฏิปตฺติทสฺสนวเสน อาคโต อาจาโร เจว ยถากฺกเมน ปาราชิกสงฺฆาทิเสสถุลฺลจฺจยปาจิตฺติยปาฏิเทสนียทุพฺภาสิตทุกฺกฏานํ การณภูตสฺส อาชีวเหตุปญฺญตฺตานํ อภูตาโรจนสญฺจริตฺตอญฺญาปเทสภูตาโรจนปณีตโภชนวิญฺญตฺติ ภิกฺขุนิโภชนวิญฺญตฺติสูโปทนวิญฺญตฺติสิกฺขาปทานํ วีติกฺกมสฺส จ กุหนลปนเนมิตฺติกตา นิปฺเปสิกตา ลาเภน ลาภํ นิชิคีสนตาติ เอวมาทีนญฺจ ปาปธมฺมานํ วเสน ปวตฺตํ มิจฺฉาชีววิรติสงฺขาตํ อาชีวปาริสุทฺธิสีลญฺจฯ ตสฺสา ปน กสฺสจิ อิธ ทสฺสนํ ยถา ทสฺเสตุมารทฺธํ ปาติโมกฺขสํวรสงฺขาตาย อธิสีลสิกฺขาย, จตุรารกฺขวิปสฺสนาวเสน อาคตานํ อธิจิตฺตอธิปญฺญาสงฺขาตานํ ทฺวินฺนํ สิกฺขานญฺจ อุปการกธมฺมปริทีปนตฺถนฺติ ทฏฺฐพฺพํ, เอวมีทิสํ วิญฺเญยฺยํ, ตํ ทสฺเสติ ‘‘ทารุ’’นฺติอาทินาฯ ตตฺถ ‘‘ทารุ’’นฺติอาทีนิ ‘‘ทเท’’ติ เอตสฺส ปตฺติกมฺมํฯ จุณฺณํ สิรีสจุณฺณาทินหานิยจุณฺณํฯ นฺหานมุโขทกนฺติ นฺหานญฺจ มุขญฺจ, ตสฺส อุทกนฺติ สมาโสฯ อาทิ-สทฺเทน ปณฺณาทิํ สงฺคณฺหาติฯ กุลสงฺคหาติ กุลสงฺคหกรเณนฯ

[210] ปริภฏติ ปเรสํ ทารเก ปริหรตีติ ปริภโฏ, ปริภฏสฺส กมฺมํ ปาริภฏโก, สกตฺเถ ตเมว ปาริภฏกตาฯ อลงฺกรณาทินา กุลทารกปริหรณสฺเสตํ นามํฯ มุคฺคสฺส สูโป มุคฺคสูโป, โสเยว มุคฺคสุปฺโปฯ

ยถา มุคฺคสูเป ปจฺจมาเน โกจิเทว มุคฺโค น ปจฺจติ, อวเสสา ปจฺจนฺติ, เอวํ ยสฺส ปุคฺคลสฺส วจเน กิญฺจิเทว สจฺจํ โหติ, เสสํ อลิกํ, อยํ ปุคฺคโล มุคฺคสูปสทิสตาย อุปจาเรน ‘‘มุคฺคสุปฺโป’’ติ วุจฺจติ, ตสฺส ภาโว มุคฺคสุปฺปตา ฯ สจฺจาลิเกน ชีวิตกปฺปนสฺเสตํ อธิวจนํฯ ฆรวตฺถุอาทิสมฺพนฺธินี วิชฺชา วตฺถุวิชฺชาฯ ปาริภฏกตา จาติอาทินา ทฺวนฺโท นปุํสกตฺตาภาเว ปาริ…เป.… วิชฺชา, ตายฯ รสฺโส ปน คาถาพนฺธวเสน, ตถา ทีโฆฯ ปหิณานํ ตสฺมิํ ตสฺมิํ กมฺเม เตสํ เตสํ นิยุญฺชนํ ปเหณํฯ อาทเรน ทูเตน กาเรตพฺพํ ยํ กิญฺจิ กมฺมํ ทูตกมฺมํฯ ปิสนํ เปสนํ, ชงฺฆาย ปาเทน เปสนํ ชงฺฆเปสนํ, ตมสฺส อตฺถีติ ชงฺฆเปสนิยํฯ เตสํ เตสํ คิหีนํ คามนฺตรเทสนฺตราทีสุ สาสนปฏิสาสนหรณสฺเสตมธิวจนํฯ

[211] ลาภาสาย ลญฺชทานํ อนุปฺปทานํฯ สมฺพุทฺธปฺปฏิกุฏฺเฐน พุทฺธครหิเตน องฺควิชฺชานกฺขตฺตวิชฺชาสุปินวิชฺชาภูตวิชฺชาทินา อญฺเญน วาฯ

[212] อญฺญาตกานํ อปฺปวาริตานํ วิญฺญาปนํ วิญฺญตฺติ, ยาจนวเสน ปวตฺโต กายวจีปโยโคฯ พุทฺธปฺปฏิกุฏฺเฐน มิจฺฉาชีเวน ปจฺจยปริเยสนา อเนสนาฯ อภูตสฺส อตฺตนิ อวิชฺชมานสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส อุลฺลปนํ กถนํ อภูตุลฺลปนาฯ กุหนาทีหีติ กุหนาลปนาทีหิฯ ตตฺถ ลาภสกฺการสิโลกสนฺนิสฺสิตสฺส ปจฺจยปฺปฏิเสวนสามนฺตชปฺปนอิริยาปถสณฺฐาปนวเสน ชนวิมฺหาปนา กุหนาฯ วิหารํ อาคเต มนุสฺเส ทิสฺวา ‘‘กิมตฺถาย โภนฺโต อาคตา, กิํ ภิกฺขู นิมนฺเตตุ’’นฺติ วา ‘‘มยิ ราชา ปสนฺโน, อสุโก จ อสุโก จ ราชมหามตฺโต ปสนฺโน’’ติ วา อาทินา นเยน อาลปนา ลปนาฯ ขาทนียํ คเหตฺวา คจฺฉนฺเต ทิสฺวา ‘‘กิํ ขาทนียํ ลภิตฺถา’’ติอาทินา นเยน นิมิตฺตกรณาทิ เนมิตฺตกตาฯ

‘‘อสฺสทฺโธ อปฺปสนฺโน’’ติอาทินา นเยน ครหณานิ จ ‘‘เอตํ เอตฺถ กเถถา’’ติอาทินา นเยน วาจาย อุกฺขิปนาทิ จ นิปฺเปสิกตาฯ อปฺเปน ลาเภน พหุกํ วญฺเจตฺวา คเหตุํ อิจฺฉนํ ลาเภน ลาภํ นิชิคีสนตาฯ กุลทูสาทีติ เอตฺถ อาทิ-สทฺเทน รูปิยปฺปฏิคฺคหณรูปิยสํโวหารา สงฺคยฺหนฺตีติฯ

มิจฺฉาชีววิวชฺชนานิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

30. วตฺตนิทฺเทสวณฺณนา

[213] สอุปาหโน…เป.… จีวรํ สีเส กริตฺวา วา อาคนฺตุโก อารามํ น ปวิเสติ สมฺพนฺโธฯ สฉตฺโตติ สีเส กตฉตฺเตน สฉตฺโตฯ โอคุณฺฐิโตติ สสีสํ ปารุปิโตฯ ‘‘ปริกฺขิตฺตสฺส วิหารสฺส ปริกฺเขโป, อปริกฺขิตฺตสฺส ปริกฺเขปารหฏฺฐาน’’นฺติ วุตฺตํ อุปจารสีมาสมีปํ ปตฺวา อุปาหนาโอมุญฺจนาทิสพฺพํ กตฺวา อาราโม ปวิสิตพฺโพติ อยเมตฺถ พฺยติเรกลทฺโธ อตฺโถฯ

[214] ปานีเยน ปาเท น โธเวยฺยาติ สมฺพนฺโธฯ ปฏิกฺกมนํ ปตฺวา เอกมนฺเต ปตฺตจีวรํ นิกฺขิปิตฺวา ปติรูเป นิสชฺช ปุจฺฉิตฺวา ปานียํ ปาตพฺพํ, ปริโภชนีเยน ยถาวุตฺตํ ปาทา โธวิตพฺพาติ อธิปฺปาโยฯ วุฑฺฒตเร อาวาสิเกปิ จ อภิวาเทยฺยาติ อิมินา วสฺสํ ปุจฺฉิตฺวา นวเกน อาวาสิเกน อภิวาทาเปตพฺพนฺติ ทีเปติฯ ปุจฺเฉยฺย สยนาสนนฺติ ‘‘กตมํ เสนาสนํ ปาปุณาติ, อชฺฌาวุตฺถํ อนชฺฌาวุตฺถํ วา’’ติ เสนาสนํ ปุจฺเฉยฺยฯ อิทญฺจ ปุจฺฉาย ลกฺขณวจนํฯ ตสฺมา อาวาสิกวตฺเต วุตฺตมชฺฌาวุตฺถาทิกญฺจ ปุจฺฉิตพฺพํฯ สเจ ‘‘อนชฺฌาวุตฺถ’’นฺติ วทนฺติ, กวาฏํ อาโกเฏตฺวา มุหุตฺตํ อาคเมตฺวา ฆฏิกํ อุคฺฆาเฏตฺวา กวาฏํ ปณาเมตฺวา พหิ ฐิเตน อุลฺโลเกตฺวา ปวิสิตฺวา สพฺพํ เสนาสนวตฺตํ กาตพฺพํฯ อาคนฺตุกวตฺตํฯ