23. อโนโลกิยนิทฺเทสวณฺณนา

[181] สารตฺโตติ สํรตฺโต, สญฺชาตราคจิตฺโตติ อตฺโถฯ อิตฺถิยาติ ตทหุชาตายปิ ปฏสตนิวตฺถาย อโนกาสุปนิชฺฌายเน อนฺตมโส ติรจฺฉานคตานมฺปิ ทุกฺกฏเมวฯ ภิกฺขาทายิยาติ อุปลกฺขณมตฺตํ, อิตฺถี วา โหตุ ปุริโส วา, ภิกฺขาทานสมเย อสารตฺเตนาปิ มุขํ น อุลฺโลเกตพฺพํฯ อุชฺฌานํ ลามกโต สํจินฺตนํ, โกโป, ตตฺถ สญฺญา อสฺสาติ อุชฺฌานสญฺญีฯ อิธ ปน คิลาโนปิ น มุจฺจติฯ อาทาเส อุทกปตฺเตติ อิมินา เสเสสุ กํสปตฺตาทีสุ กญฺชิยาทีสุ จ มุขนิมิตฺตํ ปญฺญายติ, เตสํ สงฺคโหฯ ‘‘สญฺฉวิ นุ โข เม วณฺโณ, โน, ชิณฺโณ นุ โขมฺหิ, โน’’ติ ปน โอโลเกตุํ วฏฺฏติฯ อสฺสาติ ภิกฺขุโนฯ

อโนโลกิยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

24. อญฺชนีนิทฺเทสวณฺณนา

[182] วฏฺฏา วา อฏฺฐโสฬสํสา วา มฏฺฐา อญฺชนี วฏฺฏตีติ โยชนาฯ อฏฺฐ จ โสฬส จ อํสา โกณา ยสฺสา สาติ วิคฺคโหฯ โสฬสํสปเทสวิภตฺตาย อฏฺฐํสาสุติยา อฏฺฐํสปเทสวิภตฺตา จตุรํสาปิ สามตฺถิยา คยฺหตีติ ญาตพฺพํฯ ‘‘อุชุกเมว ปน จตุรํสาวา’’ติ หิ อฏฺฐกถายํ (ปารา. อฏฺฐ. 1.85) วุตฺตํฯ อญฺชนีติ อญฺชนนาฬิฯ มูเล ติสฺโสปิ เลขา วฏฺฏนฺตีติ โยชนาฯ มูเลติ พุนฺเท, เหฏฺฐโตติ วุตฺตํ โหติฯ เลขาติ วฏฺฏเลขาฯ พนฺธิตุํ คีวายํ เอกา เอว เลขา วฏฺฏตีติ สมฺพนฺโธฯ พนฺธิตุนฺติ ปิธานพนฺธนตฺถํฯ

[183] ยํ กิญฺจิ รูปนฺติ อิตฺถิรูปาทิ ยํ กิญฺจิ รูปํฯ มาลาทิกมฺมนฺติ มาลากมฺมํ ลตากมฺมํฯ อฑฺฒจนฺทาทีติ เอตฺถ อาทิ-สทฺเทน อคฺฆิยาทิกํ คหิตํฯ เอตฺถาติ อญฺชนิยํฯ

[184] ถวิกาติ อญฺชนิถวิกาฯ สิปาฏีติ ขุรสิปาฏิกาฯ สลากาปิ อจิตฺตกา ลพฺภาติ สมฺพนฺโธฯ สลากาติ อญฺชนิสลากาฯ นตฺถิ จิตฺตเมติสฺสาติ อจิตฺตกาฯ