[167] น กเรติ หตฺถกมฺมาทิกํ ปริกมฺมํ สยมฺปิ น กเรยฺยาติ อตฺโถฯ ปฏิจฺฉาทีสูติ นิทฺธารเณ ภุมฺมํ, ชนฺตาฆรุทกวตฺถปฺปฏิจฺฉาทีนํ มชฺเฌติ อตฺโถฯ ปริกมฺเม ทุเว กปฺปิยาติ สมฺพนฺโธฯ ปริกมฺเมติ ชนฺตาฆเร อุทเกปิ อุปชฺฌายาทีนํ กตฺตพฺพปริกมฺมวิสเย, น อภิวาทนาทีสุฯ ทุเวติ ชนฺตาฆรอุทกปฺปฏิจฺฉาทโยฯ ฉาเทนฺติ เอตายาติ ฉาทิ, วตฺถสฺส ฉาทิ วตฺถจฺฉาทิฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพกมฺเมสูติฯ

นคฺคนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

19. นฺหานกปฺปนิทฺเทสวณฺณนา

[168] กปฺปนํ กปฺปิยตา กปฺโป, นฺหาเน กปฺโป นฺหานกปฺโปฯ นวโก เถรานํ ปุรโต อุปริ วา น จ นฺหาเยยฺยาติ สมฺพนฺโธฯ น จาติ นเยวฯ ปุรโตติ อภิมุเขฯ อุปรีติ นทิยา อุปริฯ

[169-171] กุฏฺฏตฺถมฺภตรุฏฺฏาเน กายํ น ฆํสเยติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ กุฏฺฏํ นาม อิฏฺฐกทารุสิลาภิตฺติฯ ถมฺโภ นาม นหานติตฺเถ นิขนิตฺวา ฐปิโตฯ ตรูติ รุกฺโขฯ อฏฺฏานํ นาม ตจฺเฉตฺวา อฏฺฐปทากาเรน ราชิโย ฉินฺทิตฺวา นหานติตฺเถ นิขาตผลกํฯ คนฺธพฺพหตฺเถน วา…เป.… มลฺลเกน วา กายํ สรีเรน วา อญฺญมญฺญํ น ฆํสเยติ สมฺพนฺโธฯ คนฺธพฺพหตฺเถนาติ ทารุมยหตฺเถนฯ กุรุวินฺทกสุตฺติยาติ กุรุวินฺทกปาสาณจุณฺณานิ ลาขาย พนฺธิตฺวา กตคุฬิกาวลิยา สุตฺเตน อาวุณิตสุตฺติยาฯ มลฺลเกนาติ มกรทนฺตเก ฉินฺทิตฺวา ปทุมกณฺณิกสณฺฐาเนน กตมลฺลเกนฯ สรีเรนาติ อตฺตโน กาเยนฯ อญฺญมญฺญสฺส อญฺญมญฺญํ กิริยากรณสงฺขาเต กิริยาพฺยภิหาเร ทฺวิตฺตํฯ กปาล…เป.… ปุถุปาณิ จ สพฺเพสํ วฏฺฏตีติ สมฺพนฺโธฯ กปาลญฺจ อิฏฺฐกา จ, ตาสํ ขณฺฑานิฯ

ปุถุปาณีติ ปุถุ นานา ปาณิ ปุถุปาณิ, หตฺถปริกมฺมํ รุฬฺหีวเสนฯ สพฺเพสนฺติ คิลานาคิลานานํฯ คิลานสฺส อกตมลฺลกํ วฏฺฏตีติ สมฺพนฺโธฯ อกตมลฺลกํ นาม กตมลฺลกวิปรีตํฯ เผณํ นาม สมุทฺทเผณนฺติฯ

นฺหานกปฺปนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

20. อวนฺทิยนิทฺเทสวณฺณนา

[172] อุกฺขิตฺโตติ อาปตฺติยา อทสฺสเน อปฺปฏิกมฺเม จ อุกฺขิตฺตโก ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺขิตฺตโกติ ติวิโธ อุกฺขิตฺตโกฯ นานาสํวาสโก นาม ลทฺธินานาสํวาสโกปิ กมฺมนานาสํวาสโกปิฯ ครุกฏฺโฐ จาติ ปาริวาสิโก มูลายปฏิกสฺสนารโห มานตฺตารโห มานตฺตจารี อพฺภานารโห จ อิธ ครุกฏฺโฐติ อธิปฺเปโตฯ อิเมหิ ปน อญฺญมญฺญํ วนฺทิตุํ วฏฺฏตีติฯ

อวนฺทิยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

21. จมฺมนิทฺเทสวณฺณนา

[173] มิคา จ อชา จ เอฬกา จ, เตสํ จมฺมานีติ สมาโสฯ อโช ฉคลโกฯ เอฬโก เมณฺฑโกฯ มิเค ทสฺเสติ ‘‘โรหิเต’’ติอาทินาฯ โรหิตา-ทิคฺคหณํ อุปลกฺขณมตฺตํ, วาตมิคมิคมาตุกาทีปิ เอตฺเถว สงฺคยฺหนฺติฯ

[174] อนุญฺญาตตฺตยาติ อนุญฺญาตา ยถาวุตฺตจมฺมตฺตยโตฯ อมานุสํว สพฺพํ จมฺมํ ถวิโกปาหเน กปฺปตีติ สมฺพนฺโธฯ ถวิกา สตฺถกโกสกาทีติฯ

จมฺมนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ