เตเนว เหฏฺฐา วุตฺตํ ‘‘ตสฺมา อาจริเยนาปิ เตสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ, อุปชฺฌาเยน สทฺธิวิหาริเกสุ วตฺตพฺพเมว นตฺถี’’ติฯ

อุปชฺฌาจริยวตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

16. วจฺจปสฺสาวฏฺฐานิกนิทฺเทสวณฺณนา

[156] วจฺจปสฺสาวฏฺฐานิกนฺติ ฐานมฺหิ ฐาเน วา ภวํ วจฺจปสฺสาวฏฺฐานิกํฯ ยถาวุฑฺฒํ วจฺจํ น กเรยฺยาติ สมฺพนฺโธฯ เย เย วุฑฺฒา ยถาวุฑฺฒํ, อาคตปฺปฏิปาฏิํ หิตฺวา วุฑฺฒปฺปฏิปาฏิยาติ อตฺโถฯ วจฺจนฺติ อุปลกฺขณมตฺตํ, ปสฺสาวญฺจ นหานญฺจ น กเรยฺยาติ อธิปฺปาโยฯ ตเทว สมตฺเถติ ‘‘ยาตานุปุพฺพิยา’’ติอาทินาฯ ยาตานุปุพฺพิยาติ ยาตานํ คตานํ อนุปุพฺพิ อนุกฺกโม ยาตานุปุพฺพิ, ตายฯ วจฺจ…เป.… ติตฺถญฺจาติ เอตํ ตยํ ลพฺภตีติ อตฺโถ, ภิกฺขุนาติ วิญฺญายติฯ

[157] อุพฺภชิตฺวา จ สหสา จ โน ปวิเสยฺยาติ สมฺพนฺโธฯ อุพฺภชิตฺวาติ จีวรํ ทูรโตว อุกฺขิปิตฺวาฯ สหสาติ สีฆํฯ อุกฺกาสิตฺวา ปวิเสยฺยาติ โยชนาฯ

[158] วจฺจปสฺสาวโทณีนํ พหีติ สมฺพนฺโธฯ อุภยนฺติ วจฺจมฺปิ ปสฺสาวมฺปิฯ

[159] กูเปติ วจฺจาวาเฏฯ กฏฺฐนฺติ อวเลขนกฏฺฐํฯ ผรุเสนาติ ขเรน อวเลขนกฏฺเฐนฯ อุหตญฺจาปีติ อตฺตนา วา ปเรน วา อุหตญฺจาปิ วจฺจมกฺขิตญฺจาปีติ อตฺโถฯ โธวเยติ สติ อุทเก, อุทเก อสติ กฏฺเฐนปิ โสเธยฺยฯ

[160] น นิกฺขเมติ น นิกฺขเมยฺยฯ จปุ จปูติ อนุกรณํ, วิจฺฉายํ ทฺวิตฺเต จปุ จปุ กตฺวาติ กิริยาวิเสสนํฯ นาจเมยฺยาติ น โธเวยฺยฯ

สติ ปน อุทเก อาจมิตพฺพํ, อสติ เยน เกนจิ ปุญฺฉิตฺวา คนฺตพฺพํ, สพฺพสาธารณฏฺฐาเน จ อาจมนกุมฺภิยา อุทกํ น เสเสตพฺพํฯ อุกฺลาปนฺติ กจวรํฯ วิโสธเยติ วิหารโสธเน วิย วจฺจปสฺสาวกุฏิโย, ปริเวณโกฏฺฐเก จ สมฺมชฺเชยฺยฯ สพฺพตฺเถว จ ปน วตฺตเภเท ทุกฺกฏํฯ

วจฺจปสฺสาวฏฺฐานิกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

17. อาปุจฺฉกรณนิทฺเทสวณฺณนา

[161] อาปุจฺฉกรณนฺติ อาปุจฺฉาย กรณํฯ อนชฺฌิฏฺโฐวาติ อนาณตฺโตว, อยาจิโต เอว วาฯ น จ วิสฺสเชติ ปุจฺฉิตปญฺหํ น วิสฺสชฺเชยฺย จ, อาปุจฺฉิตฺวา วา ยาจิโต วา ยถาวุตฺตเมตํ กาตุํ ลภตีติ อธิปฺปาโยฯ

[162] อาปุจฺฉิตฺวา กเถนฺตสฺสาติ อตฺตโน วุฑฺฒํ อาปุจฺฉิตฺวา ธมฺมาทิกํ ภาสนฺตสฺสฯ ปุน วุฑฺฒตราคเมติ ปุน อญฺญสฺส วุฑฺฒตรสฺส อาคมเน สตีติ อตฺโถฯ ปุนอาปุจฺฉนํ นตฺถีติ ภาสิตพฺพํ ฐเปตฺวา ปุน อาปุจฺฉนกิจฺจํ นตฺถีติ อตฺโถฯ สงฺฆตฺเถเร อสติ อารทฺธมฺปิ อฏฺฐเปตฺวา กเถนฺตสฺสาปิ เอเสว นโยฯ ภตฺตคฺเค อนุโมทโต จ อาปุจฺฉนํ นตฺถีติ สมฺพนฺโธฯ อนุโมทโตติ ทายเกหิ ยาจิตสฺส ตํตํปุญฺญานุโมทนวเสน ธมฺมกถํ กโรโต จฯ อนุโมทนญฺจ เถราเธยฺยํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว เถเรน ภิกฺขุนา ภตฺตคฺเค อนุโมทิตุ’’นฺติ (จูฬว. 362) หิ วุตฺตํฯ ‘‘สเจ มนุสฺสา อตฺตโน อภิรุจิเกน เอเกน อนุโมทนํ กาเรนฺติ, เนว ตสฺส อนุโมทโต อาปตฺติ, น มหาเถรสฺส ภาโร โหติฯ