เมนู

11. นิสฺสคฺคิยนิทฺเทสวณฺณนา

[116-7] รูปิเยน อรูปิยํ รูปิยญฺจ อิตเรน รูปิยญฺจ ปริวตฺเตยฺยาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ รูปิเยนาติ รูปิยสงฺขาเตน นิสฺสคฺคิยวตฺถุนาฯ อรูปิยนฺติ อรูปิยสงฺขาตํ ทุกฺกฏวตฺถุํ กปฺปิยวตฺถุญฺจฯ อิตเรนาติ อรูปิเยนฯ นิสฺสคฺคีติ นิสฺสชฺชนํ นิสฺสคฺโค, ปุพฺพภาเค กตฺตพฺพสฺส วินยกมฺมสฺเสตํ นามํฯ นิสฺสคฺโค อสฺส อตฺถีติ นิสฺสคฺคิ, กิํ ตํ? ปาจิตฺติยํฯ รูปิยสฺส มูลคฺคหเณ ปน รูปิยปฺปฏิคฺคหณสิกฺขาปเทน นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

อิทานิ รูปิยาทิํ ทสฺเสตุํ ‘‘อิธา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ กหา…เป.… มาสกํ อิธ รูปิยนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถ กหาปโณ นาม สุวณฺณมโย วา รชตมโย วา เอตรหิ ปกติกหาปโณ วาฯ สชฺฌูติ รชตํฯ สิงฺคีติ สุวณฺณเภโท, ตถาปิ เจตฺถ สามญฺเญน สุวณฺณมธิปฺเปตํฯ โวหารูปคมาสกนฺติ โวหารํ กยวิกฺกยํ อุปคจฺฉตีติ โวหารูปคํ, ตญฺจ ตํ มาสกญฺจฯ ตํ ปน สมุฏฺฐาปิตรูปญฺจ อสมุฏฺฐาปิตรูปญฺจ โลหทารุอาทิมยํ วุจฺจติฯ อิธ รูปิยนฺติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท รูปิยํ นามาติ อตฺโถฯ วตฺถมุตฺตาทิ กปฺปํ ทุกฺกฏวตฺถุญฺจ อิตรนฺติ โยชนาฯ ตตฺถ วตฺถญฺจ มุตฺตา จ อาทิ ยสฺสาติ สมาโสฯ อาทิ-สทฺโท ปจฺเจกํ โยเชตพฺโพ ‘‘วตฺถาทิ มุตฺตาที’’ติฯ ตตฺถ ปฐเมน อาทิ-สทฺเทน กปฺปาสสุตฺตาปรณฺณาทิกํ ยํ กิญฺจิ กปฺปิยวตฺถุํ, ทุติเยน มณิ สงฺโข สิลา ปวาฬํ โลหิตงฺโก มสารคลฺลํ สตฺตธญฺญานิ ทาสิทาสเขตฺตวตฺถุปุปฺผารามผลารามาทโยติ อิทํ ทุกฺกฏวตฺถุํ สงฺคณฺหาติฯ วตฺถาทิกปฺปิยวตฺถุํ, มุตฺตาทิทุกฺกฏวตฺถุญฺจ อิตรํ อญฺญํ อรูปิยํ นามาติ อตฺโถฯ

[118] เอตฺตาวตา รูปิยสํโวหารํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ กปฺปิยภณฺเฑ กยวิกฺกยํ ทสฺเสตุมาห ‘‘อิม’’นฺติอาทิฯ