31. วิกปฺปนานิทฺเทสวณฺณนา

[221] สมฺมุขายาติ (ปาจิ. 374; ปารา. อฏฺฐ. 2.469; กงฺขา. อฏฺฐ. วิกปฺปนสิกฺขาปทวณฺณนา) สมฺมุเข ฐิตสฺสาติ อตฺโถฯ พฺยตฺตสฺสาติ วิกปฺปนวิธานํ ปจฺจุทฺธรณาทิวิธานญฺจ ชานนฺตสฺสฯ อพฺยตฺโต ปน ‘‘อิมินา มยฺหํ ทินฺน’’นฺติ คเหตฺวาปิ คจฺเฉยฺยาติ อตฺโถฯ เอกสฺสาติ เอกสฺส ภิกฺขุสฺสฯ

[222] นิเธตุํวาติ นิเธตุํ เอว, นิสฺสคฺคิยํ น โหตีติ อตฺโถฯ ปริภุญฺชิตุํ วา วิสฺสชฺเชตุํ วา อธิฏฺฐาตุํ วา น วฏฺฏตีติ อตฺโถฯ

[224-5] อปรา สมฺมุขา วาติ สมฺมุขา วิกปฺปนา เอวาติ อตฺโถฯ อิมา ทฺเว วิกปฺปนา อตฺตนา เอว วิกปฺเปตฺวา ปเรน ปจฺจุทฺธราปิตตฺตา สมฺมุขา วิกปฺปนา เอวาติ วุตฺตาฯ

[227] มิตฺโตติ ทฬฺหมิตฺโตฯ สนฺทิฏฺโฐติ ทิฏฺฐมตฺโต นาติทฬฺหมิตฺโตฯ ‘‘อิตเรน จ ปุพฺเพ วุตฺตนเยน ‘ติสฺโส ภิกฺขู’ติ วา ‘ติสฺสา ภิกฺขุนี’ติ วา วตฺตพฺพํฯ ปุน เตน ‘อหํ ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน, ติสฺสาย ภิกฺขุนิยา วา ทมฺมี’ติ วิกปฺเปตฺวา เตเนว ‘ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน, ติสฺสาย ภิกฺขุนิยา สนฺตกํ ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหี’ติ ปจฺจุทฺธริตพฺพ’’นฺติ เอวํ ปาโฐ คเหตพฺโพฯ

[228] ทูรสนฺติกตฺเตกตฺต-พหุภาวํ วิชานิยาติ เอตฺถ ทูรตฺตญฺจ สนฺติกตฺตญฺจ เอกตฺตญฺจ พหุภาวญฺจ วิชานิตฺวาติ อตฺโถฯ

[229] ‘‘ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพ’’นฺติ (ปารา. 462) วุตฺตตฺตา ‘‘ทสาหํ วา’’ติ วุตฺตํฯ

‘‘จีวรกาลสมโย นาม อนตฺถเต กถิเน วสฺสานสฺส ปจฺฉิโม มาโส, อตฺถเต กถิเน ปญฺจ มาสา’’ติ (ปารา. 649) วุตฺตตฺตา ‘‘มาสเมกํ วา ปญฺจ วา’’ติ วุตฺตํ, มาสํ วา เอกํ ปญฺจ วา มาเสติ อตฺโถฯ ‘‘ภิกฺขุโน ปเนว อกาลจีวรํ อุปฺปชฺเชยฺย, อากงฺขมาเนน ภิกฺขุนา ปฏิคฺคเหตพฺพํฯ ปฏิคฺคเหตฺวา ขิปฺปเมว กาเรตพฺพํฯ โน จสฺส ปาริปูริ, มาสปรมํ เตน ภิกฺขุนา ตํ จีวรํ นิกฺขิปิตพฺพํ อูนสฺส ปาริปูริยา สติยา ปจฺจาสายา’’ติ (ปารา. 499) วุตฺตตฺตา ‘‘ปจฺจาสา สติ มาสก’’นฺติ วุตฺตํฯ นุปฺปาทยตีติ อนธิฏฺฐิตํ อวิกปฺปิตํ นิสฺสคฺคิํ น ชนยตีติ อตฺโถฯ วิกปฺปนาวินิจฺฉโยฯ

วิกปฺปนานิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

32. นิสฺสยนิทฺเทสวณฺณนา

[230] พฺยตฺตสฺสาติ เอตฺถ กิตฺตาวตา พฺยตฺโต โหตีติ เจ? นิสฺสยมุจฺจนเกน ปน สพฺพนฺติเมน ธมฺมปริจฺเฉเทน อตฺถโต จ พฺยญฺชนโต จ ทฺเว มาติกา ปคุณา วาจุคฺคตา กาตพฺพา, ปกฺขทิวเสสุ ธมฺมสฺสาวนตฺถาย สุตฺตนฺตโต จตฺตาโร ภาณวารา, สมฺปตฺตานํ ปริสานํ ปริกถนตฺถาย อนฺธกวินฺทมหาราหุโลวาทธมฺมกฺขนฺธสทิโส เอโก กถามคฺโค, สงฺฆภตฺตมงฺคลามงฺคเลสุ อนุโมทนตฺถาย ติสฺโส อนุโมทนา, อุโปสถปฺปวารณาทิวิชานนตฺถํ กมฺมากมฺมวินิจฺฉโย , สมณธมฺมกรณตฺถํ สมาธิวเสน วา วิปสฺสนาวเสน วา อรหตฺตปริโยสานํ เอกํ กมฺมฏฺฐานํ เอตฺตกํ อุคฺคเหตพฺพํฯ เอตฺตาวตา พฺยตฺโต นาม โหติ จาตุทิโส, อิตรถา อพฺยตฺโตฯ

[231] อิทานิ นิสฺสยคฺคหณาการํ ทสฺเสตุํ ‘‘เอกํส’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ เอตฺถ (มหาว. 103) อายสฺมโตติ อายสฺมนฺตํฯ