28. กมฺมนิทฺเทสวณฺณนา

[199] อธมฺมกมฺมนฺติ เอตฺถ กถํ อธมฺมกมฺมํ โหตีติ เจ? วุตฺตญฺเหตํ ภควตา ‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, อธมฺมกมฺมํ? ญตฺติทุติเย เจ, ภิกฺขเว, กมฺเม เอกาย ญตฺติยา กมฺมํ กโรติ, น จ กมฺมวาจํ อนุสฺสาเวติ, อธมฺมกมฺมํฯ ทฺวีหิ ญตฺตีหิ กมฺมํ กโรติ, น จ กมฺมวาจํ อนุสฺสาเวติ, อธมฺมกมฺมํฯ เอกาย กมฺมวาจาย กมฺมํ กโรติ, น จ ญตฺติํ ฐเปติ, อธมฺมกมฺมํฯ ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ กมฺมํ กโรติ, น จ ญตฺติํ ฐเปติ, อธมฺมกมฺม’’นฺติ (มหาว. 387)ฯ อิมินา นเยน เสสกมฺเมสุปิ วุตฺตปฺปกาเรน อกตฺวา อญฺญถา กรณํ อธมฺมกมฺมนฺติ เวทิตพฺพํฯ

วคฺเคนาติ วคฺเคน สงฺเฆนฯ กถญฺจ วคฺคํ โหตีติ เจ? ยาวติกา จ ภิกฺขู กมฺมปฺปตฺตา, เต อนาคตา โหนฺติ, ฉนฺทารหานํ ฉนฺโท อนาหโฏ โหติ, สมฺมุขีภูตา ปฏิกฺโกสนฺติ, วคฺคกมฺมนฺติ อิเมสุ เยน เกนจิ เอเกนปิ องฺเคน วคฺคํ โหติฯ

สมคฺเคนาติ สมคฺเคน สงฺเฆนฯ กถํ สมคฺคํ โหตีติ เจ? ยาวติกา จ ภิกฺขู กมฺมปฺปตฺตา, เต อาคตา โหนฺติ, ฉนฺทารหานํ ฉนฺโท อาหโฏ โหติ, สมฺมุขีภูตา นปฺปฏิกฺโกสนฺติ, สมคฺคกมฺมนฺติ เอวํฯ

จตุตฺถนฺติ สมคฺเคน ธมฺมิกํฯ เอตฺตาวตา ‘‘จตฺตาริมานิ, ภิกฺขเว, กมฺมานิ, อธมฺเมน วคฺคกมฺมํ, อธมฺเมน สมคฺคกมฺมํ, ธมฺเมน วคฺคกมฺมํ, ธมฺเมน สมคฺคกมฺม’’นฺติ (มหาว. 384) เอวํ วุตฺตานิ จตฺตาริ กมฺมานิ ปริคฺคหิตานิ โหนฺตีติ เวทิตพฺพานิฯ

[200-202] ทสวคฺคิโก (มหาว. 388; กงฺขา. อฏฺฐ. นิทานวณฺณนา) วีสติวคฺคิโก จ ทสวีสติวคฺคิโกฯ อพฺภาโนปสมฺปทาปฺปวารณา ฐเปตฺวา สพฺพกมฺเมสุ กมฺมปฺปตฺโตติ สมฺพนฺโธฯ เอวํ เสเสสุปิฯ อิตโรติ วีสติวคฺโค จ อติเรกวีสติวคฺโค จฯ