เมนู

25. อกปฺปิยสยนนิทฺเทสวณฺณนา

[187-9] ‘‘อุจฺจโก อาสนฺทิโก อุปฺปนฺโน โหติ, อนุชานามิ ภิกฺขเว อุจฺจกมฺปิ อาสนฺทิก’’นฺติ (จูฬว. 297) วจนโต มญฺจสฺส อุปฑฺฒภาคปฺปมาเณน เอกโตภาเคน ทีฆมฺปิ สุคตงฺคุเลน อติเรกฏฺฐงฺคุลปาทกํ อิธ อาสนฺทีติ อธิปฺเปตํ, จตุรํสาสนฺทิโก ปน ปมาณาติกฺกนฺตโกปิ วฏฺฏติฯ ตูลีติ ปกติตูลิกาฯ ปลฺลงฺโกนาม อาหริเมหิ วาเฬหิ กโตติ วุตฺโตฯ ตตฺเถว ‘‘สีหรูปาทิํ ทสฺเสตฺวา กโต ปน วฏฺฏตี’’ติ วทนฺติฯ ปฏิกนฺติ เสตตฺถรณํฯ โคนจิตฺตกนฺติ เอตฺถ จตุรงฺคุลาธิกโลโม โกชโว ‘‘โคนโก’’ติ วุจฺจติฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, โกชว’’นฺติ (มหาว. 337) จีวรกฺขนฺธเก วุตฺตตฺตา จตุรงฺคุลโลมกํ ปกติโกชวํ วฏฺฏติฯ รตนจิตฺตํ จิตฺตกํ น วฏฺฏติฯ ปฏลีติ ฆนปุปฺผรตฺตอตฺถรณํ วิกตีติ สีหพฺยคฺฆาทิรูปวิจิตฺโต อุณฺณามยตฺถรณโกฯ อุทฺทโลมีติ เอกโตอุคฺคตปุปฺผํฯ เอกนฺตโลมิกาติ อุภโตอุคฺคตปุปฺผํฯ

กุตฺตนฺติ โสฬสนฺนํ นาฏกิตฺถีนํ ฐตฺวา นจฺจนโยคฺคํ อุณฺณามยตฺถรณํฯ โกเสยฺยนฺติ รตนปริสิพฺพิตํ โกเสยฺยสุตฺตมยํ ปจฺจตฺถรณํฯ กฏฺฏิสฺสนฺติ รตนปริสิพฺพิตํ โกเสยฺยกฏฺฏิสฺสมยํ ปจฺจตฺถรณํฯ โกเสยฺยญฺจ กฏฺฏิสฺสญฺจ รตนปริสิพฺพิตาเนว น วฏฺฏนฺติ, สุทฺธานิ วฏฺฏนฺติฯ หตฺถิอสฺสรถตฺถรา เตสํ อุปริ อตฺถรณกอตฺถรณาวฯ อชินปฺปเวณีติ อชินจมฺเมหิ มญฺจปฺปมาเณน สิพฺพิตฺวา กตา ปเวณี, เตน จ กทลีมิคจมฺมํ เสตวตฺถสฺส อุปริ ปตฺถริตฺวา สิพฺพิตฺวา กตํ ปวรปฺปจฺจตฺถรณํ กทลีมิคปฺปวรปฺปจฺจตฺถรณํ, เตน จ อตฺถตํ อชินปฺปเวณีกทลีมิคปฺปวรปฺปจฺจตฺถรณตฺถตํ

เสตวิตานมฺปิ เหฏฺฐา อกปฺปิยปฺปจฺจตฺถรเณ สติ น วฏฺฏติ, กปฺปิยปฺปจฺจตฺถรเณ สติ วฏฺฏติ, รตฺตวิตานสฺส เหฏฺฐา กปฺปิยปฺปจฺจตฺถรเณ สติปิ น วฏฺฏติ เอวฯ สีสูปธานํ ปาทูปธานนฺติ มญฺจสฺส อุภโตโลหิตกํ อุปธานํ น วฏฺฏติฯ ยํ ปน เอกเมว อุปธานํ โหติ, อุโภสุ อนฺเตสุ รตฺตํ วา ปทุมวณฺณํ วา จิตฺตํ วา, สเจ ปมาณยุตฺตํ, วฏฺฏติ, มหาอุปธานํ ปน ปฏิกฺขิตฺตํฯ