15. อุปชฺฌาจริยวตฺตนิทฺเทสวณฺณนา

[145] อุปชฺฌาจริเยติ เอตฺถ (มหาว. 64, 67, 74, 78-79; จูฬว. 375, 377; 379-382; มหาว. อฏฺฐ. 64, 67, 75, 76, 77) อาจริโย นาม นิสฺสยาจริโย ปพฺพชฺชาจริโย อุปสมฺปทาจริโย ธมฺมาจริโยติ จตุพฺพิโธฯ เอเตสุ หิ นิสฺสยนฺเตวาสิเกน ยาว อาจริยํ นิสฺสาย วสติ, ตาว สพฺพมาจริยวตฺตํ กาตพฺพํฯ ปพฺพชฺชาอุปสมฺปทาธมฺมนฺเตวาสิเกหิ ปน นิสฺสยมุตฺตเกหิปิ อาทิโต ปฏฺฐาย ยาว จีวรรชนํ, ตาว วตฺตํ กาตพฺพํฯ อนาปุจฺฉิตฺวา ปตฺตทานาทิมฺหิ ปน เอเตสํ อนาปตฺติฯ เอเตสุ จ ปพฺพชฺชนฺเตวาสิโก จ อุปสมฺปทนฺเตวาสิโก จ อาจริยสฺส ยาวชีวํ ภาโร, นิสฺสยนฺเตวาสิโก จ ธมฺมนฺเตวาสิโก จ ยาว สมีเป วสติ, ตาวเทวฯ สุฏฺฐุ ปิยสีโล สุเปสโล, สิกฺขากาโมติ อตฺโถฯ ทนฺตกฏฺฐํ เทนฺเตน เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา มหนฺตํ มชฺฌิมํ ขุทฺทกนฺติ ตีณิ ทนฺตกฏฺฐานิ อุปเนตพฺพานิฯ เตสุ ยํ ตีณิ ทิวสานิ คณฺหาติ, ตํ สลฺลกฺเขตฺวา จตุตฺถทิวสโต ปฏฺฐาย ตาทิสํเยว สมฺมา อุโภหิ หตฺเถหิ ทาตพฺพํฯ สเจ ยํ วา ตํ วา คณฺหาติ, ยถาลทฺธํ อุปเนตพฺพํฯ โตยนฺติ สีตญฺจ อุณฺหญฺจ อุทกํ อุปเนตฺวา ยํ ตีณิ ทิวสานิ วฬญฺเชติ, จตุตฺถทิวสโต ปฏฺฐาย ตาทิสํ อุปเนตพฺพํฯ สเจ ทฺเวปิ วฬญฺเชติ, ทุวิธมฺปิ อุปเนตพฺพํฯ สเจ ยาคุ โหติ, ภาชนํ โธวิตฺวา อุปเนตพฺพํฯ

[146] ปตฺเต วตฺตํ จเรติ ‘‘ยาคุํ ปีตสฺส อุทกํ ทตฺวา ภาชนํ ปฏิคฺคเหตฺวา นีจํ กตฺวา สาธุกํ อปริฆํสนฺเตน โธวิตฺวา ปฏิสาเมตพฺพ’’นฺติ (มหาว. 66, 78; จูฬว. 376, 380) วุตฺตํ ปตฺเต วตฺตํ จเรติ อตฺโถฯ คามปฺปเวเส วตฺตํ จเรติ เอวํ สพฺพตฺถฯ ‘‘สเจ อุปชฺฌาโย วา อาจริโย วา คามํ ปวิสิตุกาโม โหติ, นิวาสนํ ทาตพฺพํ, ปฏินิวาสนํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ, กายพนฺธนํ ทาตพฺพํ, สคุณํ กตฺวา สงฺฆาฏิโย ทาตพฺพา, โธวิตฺวา ปตฺโต โสทโก ทาตพฺโพ’’ติ (มหาว. 66, 78; จูฬว. 376, 380) อิทํ คามปฺปเวสเน วตฺตํ นามฯ