[130] อุทกสมฺภโวติ อุทกชาโตฯ เจติยาทีสูติ เอตฺถ อาทิ-สทฺเทน เคหปฺปมุขปาการเวทิกาทีสุ นิพฺพตฺตา คหิตาฯ นิพฺพตฺตทฺวตฺติปตฺตโก ภูตคาโมว, อนิพฺพตฺตโก อคฺคพีเช สงฺคหํ คจฺฉติฯ พีชมฺปิ ยาว มูลํ วา ปณฺณํ วา น นิกฺขมติ, ตาว พีชคาโมว, มูเล จ นิกฺขนฺเต ปณฺเณ จ หริเต ชาเต ภูตคาโมว โหตีติ อตฺโถฯ
[131] มกุฬนฺติ อผุลฺลํฯ อหิฉตฺตกํ นาม รุกฺเข ชาตํ อหิฉตฺตกํฯ
[132] อลฺลรุกฺเข คณฺหโตติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ อลฺลรุกฺเข ฉินฺทโต วาปีติ สมฺพนฺโธฯ
[134] ‘‘อิมํ รุกฺขํ, อิมํ ลตํ, อิมํ กนฺทํ ฉินฺท, ภินฺทา’’ติอาทินา นเยน นิยเมตฺวา ภาสิตุํ น วฏฺฏติฯ ‘‘อิทํ, เอต’’นฺติ อวตฺวา เกวลํ ‘‘รุกฺขํ ฉินฺทา’’ติอาทินา (ปาจิ. อฏฺฐ. 92; กงฺขา. อฏฺฐ. ภูตคามหิกฺขาปทวณฺณนา) นเยน วตฺตุํ วฏฺฏตีติฯ สมณกปฺปวินิจฺฉโยฯ
สมณกปฺปนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
14. ภูมินิทฺเทสวณฺณนา
[136] อิทานิ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, จตสฺโส กปฺปิยภูมิโย อุสฺสาวนนฺติกํ โคนิสาทิกํ คหปติํ สมฺมุติ’’นฺติ (มหาว. 295) เอวํ วุตฺตา จตสฺโส กปฺปิยภูมิโย ทสฺเสตุํ ‘‘สมฺมุตุสฺสาวนนฺตา จา’’ติอาทิมาหฯ ยาสูติ กปฺปิยภูมีสุ (กงฺขา. อฏฺฐ. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา)ฯ