ทารุทณฺฑาธาเรติ เอกทารุนา กตอาธารเก จ พหูหิ ทณฺเฑหิ กตอาธารเก จาติ อตฺโถฯ ติทณฺเฑ น วฏฺฏติฯ เอเตสุ ปน สุสชฺชิเตสุ เอกํ ปตฺตํ ฐเปตฺวาว ตสฺสุปริ เอกํ ฐเปตุํ วฏฺฏติ, ตโย ปน น วฏฺฏนฺติฯ เอกํ นิกฺกุชฺชิตฺวาว ภูมิยนฺติ เอตฺถ ภูมิยํ กฏสารกาทีสุ อญฺญตรํ ปตฺถริตฺวา ตสฺสุปริ นิกฺกุชฺชิตฺวา วา อุกฺกุชฺชิตฺวา วา เอกํ ฐเปยฺย, ทฺเว ฐเปตุํ น วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโยฯ ทฺเว ปน ฐเปนฺเตน อุปริ ฐปิตปตฺตํ เอเกน ปสฺเสน ภูมิยํ ผุสาเปตฺวา ฐเปตุํ วฏฺฏตีติ วทนฺติฯ

[69-70] อิทานิ อกปฺปิยปตฺเต ทสฺเสตุํ ‘‘ทารุรูปิยโสวณฺณา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ มณิเวฬุริยามยาติ (จูฬว. 252; จูฬว. อฏฺฐ. 252) มณีติ อินฺทนีลกพรกตาทิฯ สเจ คหฏฺฐา ภตฺตคฺเค สุวณฺณรูปิยตฏฺฏกาทีสุ สูปพฺยญฺชนํ กตฺวา อุปนาเมนฺติ, อามสิตุมฺปิ น วฏฺฏติฯ ฆฏิกฏาหชา (จูฬว. 255; จูฬว. อฏฺฐ. 255) จ ตุมฺพกฏาหชา จ ฆฏิตุมฺพกฏาหชาฯ เอตฺถ ตุมฺพกฏาหชานาม อลาพุฯ ปตฺตวินิจฺฉโยฯ

ปตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ถาลกนิทฺเทสวณฺณนา

[71-2] อิทานิ ถาลเกสุ กปฺปิยากปฺปิยวิธิํ ทสฺเสตุํ ‘‘ถาลกา จา’’ติ ปทํ อุทฺธฏํฯ ตตฺถ อกปฺปาติ ทารุมยาทโย ถาลกา อกปฺปิยาติ อตฺโถฯ ผลิกถาลกาทโย (จูฬว. อฏฺฐ. 252) คิหิสนฺตกา วา สงฺฆสนฺตกา วา กปฺปิยาฯ ฆฏิตุมฺพกฏาหชา (จูฬว. 255) ตาวกาลิกา, ตาสุ ภุญฺชิตฺวา ฉฑฺเฑตพฺพา, น ปริหริตพฺพาติ อธิปฺปาโยฯ ถาลกวินิจฺฉโยฯ

ถาลกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ปวารณานิทฺเทสวณฺณนา

[73] อิทานิ ปวารณาวิธิํ ทสฺเสตุํ ‘‘ปวารณา’’ติ (ปาจิ. 238-239; ปาจิ. อฏฺฐ. 238-239; กงฺขา. อฏฺฐ. ปฐมปวารณาสิกฺขาปทวณฺณนา) ปทํ อุทฺธฏํฯ ตตฺถ อิริยาปเถนาติ ฐานคมนสยนนิสชฺชานํ อญฺญตเรน อิริยาปเถนาติ อตฺโถฯ ตโต อิริยาปถโต อญฺเญน อิริยาปเถน อนติริตฺตกํ ปริภุญฺเชยฺย เจ, ปาจิตฺติยนฺติ อตฺโถฯ ปาจิตฺตินติริตฺตกนฺติ ปาจิตฺติ อนติริตฺตกํฯ

[74] อิทานิ เยหิ องฺเคหิ ปวารณา โหติ, ตานิ องฺคานิ ทสฺเสตุํ ‘‘อสน’’นฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ อสนนฺติ เอเตน อวิปฺปกตโภชนตา วุตฺตา, ภุญฺชมาโน จ โส ปุคฺคโล โหตีติ อตฺโถฯ โภชนญฺเจวาติ ยํ ภุญฺชนฺโต ปวาเรติ, ตํ โอทโน กุมฺมาโส สตฺตุ มจฺโฉ มํสนฺติ อิเมสุ อญฺญตรํ โหตีติ อตฺโถฯ อภิหาโรติ ทายโก ตสฺส ตํ ภตฺตํ กาเยน อภิหรตีติ อตฺโถ, วาจาภิหาโร ปน น คเหตพฺโพฯ สมีปตาติ ทายโก ปวารณปฺปโหนกโภชนํ คเหตฺวา อฑฺฒเตยฺยหตฺถปฺปมาเณ โอกาเส โหตีติ อตฺโถฯ กายวาจาปฏิกฺเขโปติ หตฺถปาเส ฐิเตน อภิหฏํ ภิกฺขํ กาเยน วา วาจาย วา ปฏิกฺขิเปยฺยาติ อตฺโถฯ เอตฺถ ปน สเจ ภิกฺขุ นิสินฺโน โหติ, อานิสทสฺส ปาริมนฺตโต ปฏฺฐาย, สเจ ฐิโต, ปณฺหิอนฺตโต ปฏฺฐาย, สเจ นิปนฺโน, เยน ปสฺเสน นิปนฺโน, ตสฺส ปาริมนฺตโต ปฏฺฐาย ทายกสฺสาปิ ตถาวิธสฺส ฐเปตฺวา ปสาริตหตฺถํ ยํ ตสฺส อาสนฺนตรํ องฺคํ, ตสฺส วเสน ปริจฺเฉโท กาตพฺโพฯ