เมนู

สเมน ปุพฺพาปรสฺส อญฺญาเณน กตากตํ น ชานาตีติ อตฺโถฯ เอวนฺติอาทิ นิคมนํ ฯ ยํ ปเนตํ วจนํ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ ‘‘ตตฺถา’’ติ จ ‘‘อาการอโกวิโท’’ติ จ อาธาราเธยฺยานมเภโท โหติ, ตสฺมา อวยวี อาธาโร, อวยโว อาเธยฺโยติ ทฏฺฐพฺพํฯ อาการสทฺโท อิงฺคิตตฺโถติ อาห ‘‘การณาการเณ’’ติฯ การณอการณสงฺขาเต อิงฺคิเตติ อตฺโถฯ อาการสฺสาติ ภุมฺมตฺเถ สามิวจนํฯ อาการสฺมินฺติ หิ อตฺโถฯ

ตเถวาติ ยถา วตฺถุอาทีนิ น ชานาติ, ตเถวฯ อิตีติ เอวํฯ ยฺวายนฺติ โย อยํ ภิกฺขุฯ ‘‘ภเยนา’’ติ อิมินา ภยาติ เอตฺถ การณตฺเถ นิสฺสกฺกวจนนฺติ ทสฺเสติฯ ภยา ภเยน คจฺฉตีติ โยชนาฯ เอเสว นโย สมฺโมเหน โมหา คจฺฉตีติ เอตฺถาปิฯ ฉนฺทาติ ฉนฺเทนฯ โทสาติ โทเสนฯ อตฺตนา ญาตุํ อสมตฺถตาย น สญฺญตฺติยา กุสโลติ อาห ‘‘ปรํ สญฺญาเปตุํ อสมตฺถตายา’’ติฯ กสฺมา นิชฺฌตฺติยา จ อโกวิโทติ อาห ‘‘การณา…เป.… ตายา’’ติฯ ‘‘ปริสาย ลทฺธตฺตา’’ติ อิมินา ลทฺโธ ปริสสงฺขาโต ปกฺโข เยนาติ ลทฺธปกฺโขติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ สเจ ตาทิสโก ภิกฺขุ โหติ, โส ภิกฺขุ ‘‘อปฏิกฺโข’’ติ วุจฺจตีติ โยชนาฯ เอเสว นโย เหฏฺฐาปิฯ ‘‘น ปฏิกฺขิตพฺโพ’’ติ อิมินา ปฏิมุขํ น อิกฺขิตพฺโพติ อปฏิกฺโขติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘น โอโลเกตพฺโพ’’ติ อิมินา อิกฺขธาตุยา ทสฺสนตฺถํ ทสฺเสติฯ

อิติ จูฬสงฺคามวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

มหาสงฺคามํ

โวหรนฺเตน ชานิตพฺพาทิวณฺณนา

[368-74] มหาสงฺคาเม เอเตเนว นเยน เวทิตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ วตฺถุสงฺกมนาการํ ทสฺเสตฺวา อวชานนปฏิชานนาการํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘โย ปนา’’ติอาทิฯ โย ปน วทตีติ สมฺพนฺโธฯ เอเสวาติ เอโส เอว, อวชานนปฏิชานนภิกฺขูติ อตฺโถฯ

[375] นีลาทิวณฺณาวณฺณวเสนาติ นีลาทิวณฺณวเสน จ อาโรคฺยตฺถาทิอวณฺณวเสน จฯ สญฺจริตฺตํ ยสฺมา อเนน สิกฺขาปเทน ธนํ อนุปทียติ, ตสฺมา ธนมนุปฺปทานนฺติ วุจฺจติฯ ปุพฺพปโยโคติ ปุพฺเพ ปยุชฺชิตพฺโพฯ

อคติอคนฺตพฺพวณฺณนา

[379] พหุชนอหิตาย ปฏิปนฺโน โหตีติ ปาฬิํ วิตฺถาเรนฺโต อาห ‘‘วินยธเรน หี’’ติอาทิฯ ตตฺถ วินยธเรนาติ อนุวิชฺชเกน, วินิจฺฉิเตติ สมฺพนฺโธฯ โอวาทูปชีวินิโยติ ภิกฺขูนํ โอวาทํ อุปนิสฺสาย ชีวินิโยฯ อุปาสกาปีติ รตนตฺตยํ ปฏิสฺสรณนฺติ อุปาสกาปิฯ ทายกาปีติ ภิกฺขูนํ ปจฺจยทายกาปิฯ เตสนฺติ อุปาสกาทีนํฯ ตเถวาติ ยถา อุปาสกาทโย ทฺวิธา ภิชฺชนฺติ, ตเถวฯ ตโตติ อารกฺขเทวตาหิ ปรนฺติ สมฺพนฺโธฯ เตนาติ ทฺวิธาการเณนฯ

[382] คหนนิสฺสิโตติ เอตฺถ คหนสทฺโท ทิฏฺฐิปริยาโยติ อาห ‘‘มิจฺฉาทิฏฺฐิอนฺตคฺคาหิกทิฏฺฐิสงฺขาตํ คหน’’นฺติฯ

[393] ตสฺส อวชานนฺโตติ เอตฺถ ‘‘ตสฺสา’’ติ ปทํ ‘‘วจน’’นฺติ ปาฐเสเสน สมฺพนฺธิตพฺพนฺติ อาห ‘‘ตสฺส วจน’’นฺติฯ ตสฺสาติ นวกสฺสฯ นฺติ นวกํฯ

[394] ‘‘ยํอตฺถายา’’ติ เอโส สทฺโท สมาโสติ อาห ‘‘ยทตฺถายา’’ติฯ ‘‘ตํ อตฺถ’’นฺติ เอโส สทฺโท ลิงฺควิปลฺลาโสติ อาห ‘‘โส อตฺโถ’’ติฯ อตฺถสทฺโท หิ ปุลฺลิงฺโค, ปาฬิยํ น ปริหาเปตพฺพนฺติ เอตฺถาปิ ลิงฺควิปลฺลาโส เวทิตพฺโพฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพสฺมิํ มหาสงฺคาเมฯ

อิติ มหาสงฺคามวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

กถินเภทํ