เมนู

อนุวิชฺชกกิจฺจวณฺณนา

[360-1] อิทานิ อารทฺธนฺติ สมฺพนฺโธฯ เอโก ภิกฺขุ เอเกน มาตุคาเมนาติ โยชนาฯ โสติ ปสฺสนฺโต ภิกฺขุฯ นฺติ นิกฺขมนฺตํ ปวิสนฺตํ วา ภิกฺขุํฯ อิตโรติ จุทิตโกฯ ตสฺสาติ โจทกสฺสฯ น อุเปตีติ น อุปคจฺฉติฯ น ปฏิชานาตีติ น ปฏิสฺสวํ กโรติฯ เอตฺถาติ มาตุคาเมน นิกฺขมนฺตปวิสนฺตฏฺฐาเนฯ นฺติ กมฺมํฯ เตนาติ โจทเกนฯ ตสฺสาติ โจทกสฺส วจเนนาติ สมฺพนฺโธฯ อิตโรติ จุทิตโกฯ อสุทฺธปริสงฺกิโตติ อสุทฺธาย อฏฺฐาเน อุปฺปนฺนาย ปริสงฺกาย ปริสงฺกิโตฯ ตทตฺถํ ทสฺเสติ ‘‘อมูลกปริสงฺกิโต’’ติ อิมินาฯ ตสฺส ปุคฺคลสฺสาติ จุทิตกสฺส ปฏิญฺญายาติ สมฺพนฺโธฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ อนุวิชฺชกกิจฺเจสุฯ

อิติ อนุวิชฺชกกิจฺจวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

โจทกปุจฺฉาวิสฺสชฺชนา

[362-3] สจฺเจ จ อกุปฺเป จาติ ปธานํ สมฺพนฺธฏฺฐานํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ปติฏฺฐาตพฺพ’’นฺติฯ ‘‘ย’’นฺติอาทินา สจฺเจ ปติฏฺฐาตพฺพภาวํ ทสฺเสติฯ นฺติ กมฺมํฯ ‘‘น จา’’ติอาทินา อกุปฺเป ปติฏฺฐาตพฺพภาวํ ทสฺเสติฯ โอติณฺณญฺจาติ วินิจฺฉยํ โอติณฺณญฺจฯ ‘‘วจน’’นฺติ อิมินา โอติณฺณาโนติณฺณสรูปํ ทสฺเสติฯ ตตฺราติ ปุริมวจนาเปกฺขํฯ ‘‘โอติณฺณาโนติณฺณํ ชานิตพฺพ’’นฺติ วจเนติ หิ อตฺโถฯ โจทกสฺส ปมาณนฺติ ‘‘ธมฺโม’’ติ วา ‘‘อธมฺโม’’ติ วา ‘‘พาโล’’ติ วา ‘‘ปณฺฑิโต’’ติ วา โจทกสฺส ปมาณํฯ จุทิตกสฺส ปมาณนฺติ ธมฺมจุทิตโก นุ โข, โนติ จุทิตกสฺส ปมาณํฯ อนุวิชฺชกสฺส ปมาณนฺติ สกฺกา นุ โข วินิจฺฉิตุํ, โนติ อนุวิชฺชกสฺส ปมาณํฯ อนุวิชฺชโก วตฺตพฺโพติ สมฺพนฺโธฯ เยน ธมฺเมนาติอาทีสุ ธมฺมาทีนํ สรูปํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ธมฺโมติ ภูตํ วตฺถู’’ติอาทิฯ เอเตน ธมฺเมน จ เอเตน วินเยน จ เอเตน สตฺถุสาสเนน จาติ โยชนาฯ ตสฺมา อนุวิชฺชเกน วูปสเมตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ เอตฺถาติ อนุวิชฺชกสฺส ปฏิปชฺชิตพฺพฏฺฐาเนฯ

อวญฺญนฺติ อวชานนํฯ อิเมติ เถราฯ ‘‘ขตตฺตา’’ติ อิมินา อตฺตนาว อตฺตา ขญฺญตีติ ขโตติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ อุปหนิยนฺตีติ อุปหตานิ, อุปหตานิ อินฺทฺริยานิ อเนนาติ อุปหตินฺทฺริโยฯ ‘‘ปญฺญาย อภาวโต’’ติ อิมินา ทุมฺเมโธติ เอตฺถ ทุสทฺโท อภาวตฺโถ, เมธาสทฺโท ปญฺญาปริยาโยติ ทสฺเสติฯ นตฺถิ เมธา เอตสฺสาติ ทุมฺเมโธติ นิพฺพจนํ กาตพฺพํฯ ขโต…เป.… ทุมฺเมโธ โส อนุวิชฺชโก อุปคจฺฉตีติ โยชนาฯ ตสฺมาติ ยสฺมา อุปคจฺฉติ, ตสฺมา วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตสฺสาติ ปาฐสฺส, คาถาย วาฯ วิตฺถารํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘จุทิตกโจทเกสุ หี’’ติอาทิฯ อุโภเปเตติ อุโภปิ เอเต อามิสปุคฺคลนิสฺสเยฯ ธมฺโมติ สาสนธมฺโมฯ อิตีติ อยมตฺโถฯ

อุปกณฺณกํ ชปฺปตีติ เอตฺถ กณฺณสฺส สมีปํ อุปกณฺณํ, ตเทว อุปกณฺณกนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เอวํ กเถหี’’ติอาทิฯ ‘‘กณฺณมูเล’’ติ อิมินา อุปกณฺณกนฺติ เอตฺถ อุปสทฺทสฺส สมีปตฺถํ ทสฺเสติฯ มนฺเตตีติ กเถติฯ อิมินา ชปฺปธาตุยา กถนตฺถํ ทสฺเสติฯ ชิมฺหํ เปกฺขตีติ เอตฺถ ชิมฺหสทฺโท กุฏิลวาจโก, กุฏิลํ นาม อตฺถโต อิธ โทโสติ อาห ‘‘โทสเมวา’’ติฯ

กถานุสนฺธีติ จุทิตกอนุวิชฺชกานํ กถาย อนุสนฺธิฯ วินิจฺฉยานุสนฺธีติ อนุวิชฺชเกน กตสฺส อาปตฺตานาปตฺติวินิจฺฉยสฺส อนุสนฺธิฯ สพฺพตฺถาติ โจทนากณฺเฑฯ

อิติ โจทนากณฺฑวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

จูฬสงฺคามํ