8. นาวาภิรุหนสิกฺขาปทํ

[188] อฏฺฐเม สห อญฺญมญฺญํ ถวนํ อภิตฺถวนํ สนฺถโว, สงฺคโมติ วุตฺตํ โหติฯ มิตฺตภาเวน สนฺถโว มิตฺตสนฺถโว, โลเกหิ อสฺสาเทตพฺโพ จ โส มิตฺตสนฺถโว เจติ โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถโว, ตสฺส วโส ปภู, เตน วา อายตฺโตติ โลกสฺสาทมิตฺตสนฺถววโส, เตนฯ อุทฺธํ คจฺฉตีติ อุทฺธํคามินีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อุทฺธ’’นฺติอาทิฯ อุทฺธนฺติ จ อิธ ปฏิโสโตฯ เตนาห ‘‘นทิยา ปฏิโสต’’นฺติฯ ‘‘อุทฺธํคามินิ’’นฺติมาติกาปทํ ‘‘อุชฺชวนิกายา’’ติปทภาชนิยา สํสนฺเทนฺโต อาห ‘‘ยสฺมา ปนา’’ติอาทิฯ โยติ ภิกฺขุฯ อุทฺธํ ชวนโตติ ปฏิโสตํ คมนโตฯ เตนาติ เตน เหตุนาฯ อสฺสาติ ‘‘อุทฺธํคามินิ’’นฺติปทสฺสฯ อนุโสตํ อิธ อโธ นามาติ อาห ‘‘อนุโสต’’นฺติฯ อสฺสปีติ ปิสทฺโท ปุริมาเปกฺโขฯ ตตฺถาติ ‘‘อุทฺธํคามินิํ วา อโธคามินิํ วา’’ติวจเนฯ ยนฺติ นาวํ หรนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ สมฺปฏิปาทนตฺถนฺติ สมฺมา ปฏิมุขํ ปาทนตฺถํ, อุชุปชฺชาปนตฺถนฺติ อตฺโถฯ เอตฺถาติ นาวายํฯ ‘‘ฐเปตฺวา’’ติปทภาชนิมเปกฺขิตฺวา ‘‘อุปโยคตฺเถ นิสฺสกฺกวจน’’นฺติ อาหฯ ‘‘อญฺญตฺรา’’ติ มาติกาปเท อเปกฺขิเต นิสฺสกฺกตฺเถ นิสฺสกฺกวจนมฺปิ ยุชฺชเตวฯ

[189] เอกํ ตีรํ อคามกํ อรญฺญํ โหตีติ โยชนาฯ อทฺธโยชนคณนาย ปาจิตฺติยานิ โหนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ มชฺเฌน คมเนปีติ ปิสทฺโท อคามกอรญฺญตีรปสฺเสน คมเน กา นาม กถาติ ทสฺเสติฯ น เกวลํ นทิยาติ เกวลํ นทิยา เอว อนาปตฺติ นาติ โยชนา, อญฺเญสุปิ สมุทฺทาทีสุ อนาปตฺตีติ อธิปฺปาโยฯ โยปิ ภิกฺขุ คจฺฉตีติ สมฺพนฺโธฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ

[191] กาลวิสงฺเกโต, ติตฺถวิสงฺเกโต, นาวาวิสงฺเกโตติ ติวิโธ วิสงฺเกโตฯ ตตฺถ กาลวิสงฺเกเตน อนาปตฺติํ สนฺธาย ‘‘วิสงฺเกเตน อภิรุหนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ อญฺเญน วิสงฺเกเตน อาปตฺติเยว, ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อิธาปี’’ติอาทีติฯ อฏฺฐมํฯ