ลิงฺคทณฺฑกมฺมสํวาสนาสนาหีติ ลิงฺคนาสเนน จ ทณฺฑกมฺมนาสเนน จ สํวาสนาสเนน จฯ เยนาติ ภิกฺขุนาฯ โสติ นานาสํวาสโกฯ ทฺวินฺนํ นานาสํวาสกานํ วิเสโส เหฏฺฐา (ปาจิ. อฏฺฐ. 428) วุตฺโตเยวฯ ฐปนํ ชานิตพฺพนฺติ เอตฺถ กิํ ฐปนํ นามาติ อาห ‘‘ปาติโมกฺขฏฺฐปน’’นฺติฯ

อิติ เอกกวารวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

เอกุตฺตริกนโย ทุกวารวณฺณนา

[322] ทุเกสุ อจิตฺตกา อาปตฺตีติ สมฺพนฺโธฯ ภูตาโรจนาปตฺตีติ ปาจิตฺติยาปตฺติฯ อภูตาโรจนาปตฺตีติ ปาราชิกถุลฺลจฺจยาปตฺติฯ ปทโสธมฺมาทิกาติอาทิสทฺเทน อุตฺตริฉปญฺจวาจา สงฺคหิตาฯ มญฺจปีฐาทีนนฺติอาทิสทฺเทน ภิสิอาทโย สงฺคณฺหาติฯ อนาปุจฺฉาคมนาทีสูติ อาทิสทฺเทน อนุทฺธริตฺวา คมนํ สงฺคณฺหาติฯ สปุคฺคโลติ โส อตฺตสงฺขาโต ปุคฺคโล สปุคฺคโลฯ ปรปุคฺคโลติ ปโร ปุคฺคโล ปรปุคฺคโลฯ ครุกนฺติ สงฺฆาทิเสสํฯ ลหุกนฺติ ปาจิตฺติยํฯ ปุน ครุกนฺติ ปาราชิกํฯ ปุน ลหุกนฺติ ปาจิตฺติยเมวฯ

องฺคุลิมตฺตมฺปีติ ปิสทฺเทน เกสคฺคมตฺตมฺปีติ อตฺถํ สมฺปิณฺเฑติฯ ตนฺติ มญฺจปีฐํฯ คมิโย อาปชฺชติ นามาติ สมฺพนฺโธฯ

‘‘อาทิยนฺโต อาปชฺชติ นามา’’ติอาทินา อตฺถาปตฺติ อาทิยนฺโต อาปชฺชตีติ ปาฬิยํ อาทิยนฺโต หุตฺวา อาปชฺชติ อาปตฺติ อตฺถีติ โยชนานยํ ทสฺเสติฯ เอวญฺหิ สติ ‘‘อาปชฺชตี’’ติ อาขฺยาตปทํ ‘‘อตฺถี’’ติ กิริยนฺตรํ อเปกฺขิตฺวา กตฺตา โหตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ อถ วา อาทิยนฺโต ปุคฺคโล ยํ อาปตฺติํ อาปชฺชติ, สา อาปตฺติ อตฺถีติ โยชนาฯ เอเสว นโย อญฺเญสุปิฯ มูคพฺพตาทีนีติ อาทิสทฺเทน โควตกุกฺกุรวตาทีนิ สงฺคณฺหาติฯ ปาริวาสิกาทโย อาปชฺชนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ ตชฺชนียาทิกมฺมกตา วา ปุคฺคลาติ โยชนาฯ