6. ปิณฺฑจาริกวตฺตกถา

[366] ปิณฺฑจาริกวตฺเต เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ กปฺปาสํ วา คเหตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ ยญฺจาติ ยญฺจ กิญฺจิ วตฺถุํ, คเหตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ กโรนฺตี ฐิตา วาติ กโรนฺตี หุตฺวา ฐิตา วาฯ ตนฺติ กมฺมํฯ น จ ภิกฺขาทายิกายาติ อิตฺถิลิงฺควเสน วุตฺตตฺตา อิตฺถิยา เอว มุขํ น อุลฺโลเกตพฺพนฺติ อตฺถํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘อิตฺถี วา โหตู’’ติอาทิฯ ‘‘ภิกฺขาทานสมเย’’ติ อิมินา อญฺญสฺมิํ สมเย โอโลเกนฺโตปิ นตฺถิ โทโสติ ทสฺเสติฯ เอกสฺมิํ กาเล ภิกฺขาย ททมานาย สพฺพกาลมฺปิ น โอโลเกตพฺพนฺติ อนิจฺฉิตตฺถํ ปฏิกฺขิปติฯ

7. อารญฺญิกวตฺตกถา

[368] อารญฺญิกวตฺเต เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ เสนาสนา โอตริตพฺพนฺติ เอตฺถ อรญฺเญ รุกฺขมูลาทีสุ นิสินฺนสฺส วิหาราภาวโต เสนาสนํ นาม วสนฏฺฐานํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ อาห ‘‘วสนฏฺฐานโต นิกฺขมิตพฺพ’’นฺติฯ

ปตฺตํ ถวิกาย ปกฺขิปิตฺวาติ เอตฺถ กถํ ปตฺโต ถวิกาย ปกฺขิปิตพฺโพติ อาห ‘‘สเจ พหี’’ติอาทิฯ ตตฺถ ปตฺโต ปกฺขิปิตพฺโพติ สมฺพนฺโธฯ โธวิตฺวา กตฺวาติ ปเทสุ ‘‘ปตฺตํ โวทก’’นฺติ วิภตฺติปริณามํ กตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ตมฺปีติ เวฬุนาฬิกมฺปิฯ สมีเปติ อารญฺญกสฺส เสนาสนสฺส สมีเปฯ ยถา จ อารญฺญกสฺส อรณิสหิตํ อิจฺฉิตพฺพํ, เอวํ กนฺตารํ ปฏิปนฺนสฺสาปิ อรณิสหิตํ อิจฺฉิตพฺพนฺติ โยชนาฯ คณวาสิโนติ คเณน สห วาสิโน, อารญฺญกสฺสาติ สมฺพนฺโธฯ เตนาติ อรณิสหิเตนฯ ‘‘นกฺขตฺตาเนว นกฺขตฺตปทานี’’ติ อิมินา อสฺสยุชาทินกฺขตฺตาเนว (อภิธานปฺปทีปิกายํ 58-60 คาถาสุ) ทิสาภาคชานนสฺส, จ สมยชานนสฺส จ การณตฺตา นกฺขตฺตปทานิ นามาติ ทสฺเสติฯ

8. เสนาสนวตฺตกถา

[369] เสนาสนวตฺเต เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ ทฺวารํ นามาติ มหาทฺวารํฯ มหาวฬญฺชนฺติ มหนฺเตหิ ชเนหิ ปริภุญฺชิตพฺพํฯ ตตฺถาติ ทฺวาเรฯ อาปุจฺฉิตฺวาวาติ วุฑฺฒํ อาปุจฺฉิตฺวาว, สภาคสฺส วุฑฺฒตรสฺสาติ สมฺพนฺโธฯ วฏฺฏติเยวาติ ยถาสุขํ วิหริตุํ วฏฺฏติเยวฯ ปริวตฺติตพฺพนฺติ ปริมุขํ วตฺติตพฺพํฯ

9. ชนฺตาฆรวตฺตาทิกถา

[371] ชนฺตาฆรวตฺเต เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ พหิชคตีติ พหิอาลินฺโทฯ

[373] อาจมนวตฺถุสฺมิํ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ นีหริตฺวาติ อุทกํ นีหริตฺวาฯ อาจมิตพฺพนฺติ โธวิตพฺพํฯ ‘‘อาปุพฺโพ จมุ โธวเน’’ติ หิ ธาตุปาเฐสุ วุตฺตํฯ อิทํ อติวิวฏนฺติ อิทํ ฐานํ อติวิวฏํ, น เกนจิ ปฏิจฺฉนฺนนฺติ อตฺโถฯ อุทกํ อลภนฺตสฺเสวาติ อุทกํ อลภนฺเตเยวฯ

[374] วจฺจกุฏิวตฺเต เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ อยนฺติ ทนฺตกฏฺฐํ ขาทโต วจฺจกรณํฯ สพฺพตฺเถวาติ สพฺพสฺมิํ เอว ฐาเนฯ ‘‘น ผรุเสน กฏฺเฐนา’’ติ เอตฺถ น เกวลํ ขรกฏฺฐเมว, ผาลิตกฏฺฐาทโยปิ ฉวิอวเลขนกฏฺฐา ผรุสาเยว นามาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ผาลิตกฏฺเฐน วา’’ติอาทิฯ ปวิฏฺฐสฺสาติ วจฺจกุฏิํ ปวิฏฺฐสฺสฯ

สพฺพสาธารณฏฺฐานนฺติ สพฺเพสํ ภิกฺขูนํ, สพฺเพหิ วา สาธารณํ วจฺจกุฏิสงฺขาตํ ฐานํฯ ตตฺราติ ตสฺมิํ สพฺพสาธารเณ ฐาเนฯ นิพทฺธคมนตฺถายาติ อตฺตโน นิพทฺธคมนตฺถาย กตํ ยํ ฐานํ วา ยํ ปุคฺคลิกฏฺฐานํ วา โหตีติ โยชนาฯ

อุหตาติ เอตฺถ อุปุพฺโพ หทธาตูติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อุหทิตา’’ติฯ