[310] เถโรติ สาริปุตฺตตฺเถโร, อาคจฺฉตีติ สมฺพนฺโธฯ อิทนฺติ คิลานปฏิชคฺคนาทิฯ อสฺสาติ เถรสฺสฯ อคฺคาสนนฺติอาทีสุ อคฺคสทฺโท ปฐมตฺโถปิ อุตฺตมตฺโถปิ ยุชฺชติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เถราสน’’นฺติอาทิฯ อนฺตรา สตฺถีนนฺติ เอตฺถ อนฺตราติ ภุมฺมตฺเถ นิสฺสกฺกวจนํฯ สตฺถิสทฺโท จ อูรุสงฺขาโต ปาทวาจโกติ อาห ‘‘จตุนฺนํ ปาทานํ อนฺตเร’’ติฯ

[315] ปติฏฺฐาเปสีติ เอตฺถ กํ วยํ กตฺวา ปติฏฺฐาเปสีติ อาห ‘‘อฏฺฐารสโกฏิปริจฺจาคํ กตฺวา’’ติฯ เอวนฺติอาทิ นิคมนํฯ

อาสนปฺปฏิพาหนาทิกถา

[316] วิปฺปกตโภชเนนาติ เอตฺถ วิปฺปกตสทฺโท อนิฏฺฐิตปริยาโยติ อาห ‘‘อนิฏฺฐิเต โภชเน’’ติฯ ปกิริยิตฺถ, ปกิริยิสฺสเต วา ปกตํ, น ปกตํ วิปฺปกตนฺติ วิคฺคโห กาตพฺโพ, อตฺถโต ปน ‘‘กริยมาโน อนิฏฺฐิโต’’ติ วุตฺตํ โหติฯ เอตฺถาติ ฐาเนฯ อติสมีปนฺติ ภุญฺชมานสฺส ภิกฺขุสฺส อติอาสนฺนํฯ ตสฺสาติ ภุญฺชมานสฺส ภิกฺขุสฺสฯ ปิวิตฺวา วาติ ยาคุํ ปิวิตฺวา วาฯ ขาทิตฺวา วาติ ขชฺชกํ ขาทิตฺวา วาฯ ริตฺตหตฺถมฺปีติ ตุจฺฉหตฺถมฺปิฯ ปิสทฺเทน อามิสหตฺถํ ปน ปเควาติ ทสฺเสติฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ โสติ ริตฺตหตฺโถ ภิกฺขุฯ

อาปตฺตินฺติ ทุกฺกฏาปตฺติํฯ ยนฺติ วิปฺปกตโภชนํ ภิกฺขุํฯ โสติ ปจฺฉา อาคโต ภิกฺขุฯ อยญฺจ ภิกฺขูติ วิปฺปกตโภชโน อยญฺจ ภิกฺขุฯ เตนาติ วิปฺปกตโภชเนน นวเกน วา วุฑฺฒตเรน วา ภิกฺขุนาฯ กิํ นวเกน วุฑฺฒตรํ อาณาเปตุํ วฏฺฏตีติ อาห ‘‘วุฑฺฒตรํ หี’’ติอาทิฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ โสติ วุฑฺฒตโร ภิกฺขุฯ ตโตติ อุทกํ อาหราเปตุํ อาณตฺติโตฯ ยนฺติ กมฺมํฯ

โยติ ภิกฺขุฯ ‘‘เอวรูปสฺสา’’ติ ปเทน ตสฺส นิยมนํ เวทิตพฺพํฯ กาสสฺส เขฬมลฺลกํ ฐเปตพฺพํฯ

ภคนฺทรอติสารานํ วจฺจกปาลํ ฐเปตพฺพํ ฯ อญฺเญสํ อญฺญานิ ฐเปตพฺพานิ โหนฺติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เขฬ…เป.… โหนฺตี’’ติฯ ยสฺมิํติ ยสฺมิํ คิลาเนฯ โยปิ เภสชฺชํ กโรตีติ สมฺพนฺโธฯ เลสกปฺเปนาติ เอตฺถ เลสกปฺปสทฺทานํ อตฺถโต เอกตฺตา วุตฺตํ ‘‘อปฺปเกน สีสาพาธาทิมตฺเตนา’’ติฯ ภิกฺขู คเณตฺวาติ เอตฺถ คณํ ญตฺวาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ปริจฺเฉทํ ญตฺวา’’ติฯ ตตฺถ ‘‘ปริจฺเฉท’’นฺติ อิมินา คณสทฺทสฺส อธิปฺปายตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘ญตฺวา’’ติ อิมินา อิธาตุยา อตฺถํ ทสฺเสติฯ

เสนาสนคฺคาหกถา

[318] เสยฺยาติ กายปสารณสงฺขาตํ สยนกิริยํ ปฏิกฺขิปิตฺวา เสนาสนสงฺขาตํ เสยฺยํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘มญฺจฏฺฐานานี’’ติฯ ‘‘เสยฺยาปริจฺเฉเทนา’’ติ อิมินา เสยฺยคฺเฆนาติ เอตฺถ อคฺฆสทฺทสฺส ปูชนตฺถํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ปริจฺเฉทนตฺถํ ทีเปติฯ เอตฺถ จ อคฺฆสทฺทสฺส จตุตฺถกฺขเรน ยุตฺตภาโว เหฏฺฐา สมุจฺจยกฺขนฺธกวณฺณนา (จูฬว. อฏฺฐ. 102) โยชนาย วุตฺโตเยวฯ กาลนฺติ เสยฺยาปฏิคฺคหณสฺส กาลํฯ คาหิยมานาติ คาหาปิยมานาฯ ‘‘อติเรกานิ อเหสุ’’นฺติ อิมินา อุสฺสารยิํสูติ เอตฺถ อุทฺธํ สารยิํสุ คจฺฉิํสุ ปวตฺติํสูติ อตฺถํ ทสฺเสติฯ อติเรกานีติ จ ภิกฺขุปริจฺเฉทโต เสยฺยาปริจฺเฉทานิ อติเรกานิฯ อนุภาคนฺติ เอตฺถ อนุ ปจฺฉา ทาตพฺโพ ภาโค อนุภาโคติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ปุน อปรมฺปิ ภาคํ ทาตุ’’นฺติฯ อติมนฺเทสูติอาทิวจเนน กิญฺจิมนฺเทสุ ภิกฺขูสุ เอเกกสฺส ภิกฺขุโน ทฺเว ติสฺโส เสยฺยา ทาตพฺพาฯ ยโต กิญฺจิมนฺเทสุ ภิกฺขูสุ ทฺเว ตโย วิหารา ทาตพฺพาติ อตฺโถปิ คเหตพฺโพฯ ตตฺถาติ ‘‘น อกามา ทาตพฺโพ’’ติ วจเนฯ อนุภาเค คหิเตติ โยชนาฯ เยน อนุภาโค จ ปฐมภาโค จ คหิโต, โส ภิกฺขูติ โยชนาฯ

‘‘อุปจารสีมโต พหี’’ติ อิมินา นิสฺสีเมติ เอตฺถ สีมโต พหิ นิกฺขนฺตํ, นิสินฺนํ วา นิสฺสีมนฺติ อตฺถํ ทสฺเสติฯ อุปจารสีมาย อาวาสวฑฺฒนวเสน อติวิตฺถารตฺตา วุตฺตํ ‘‘ทูเร ฐิตสฺสาปี’’ติฯ