เมนู

[288] อนฺตรา อโหสีติ เอตฺถ อนฺตรสทฺโท พฺยวธานตฺโถติ อาห ‘‘อนฺตริตา อโหสิ ปฏิจฺฉนฺนา’’ติฯ เตน สทฺเทน ธมฺมกถา พฺยวธานา อโหสีติ อตฺโถฯ

[289] อาพาธปฺปจฺจยาติ เอตฺถ อาพาธสฺส เภสชฺชสงฺขาโต ปจฺจโย อาพาธปจฺจโยติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยสฺสา’’ติอาทิฯ อิมินา อาพาโธเยว ปจฺจโย อาพาธปจฺจโยติ อตฺถํ ปฏิกฺขิปติฯ

[293] ทุกฺกฏวตฺถุ นาม อกปฺปิยโวหาราทินา มาลาวจฺฉโรปนาทิ, ปาจิตฺติยวตฺถุ นาม มาลาวจฺฉโรปนาทิอตฺถาย ปถวีขณนาทิฯ ปหรณีติ ปหรติ อิมายาติ ปหรณีฯ เอตนฺติ ‘‘ปหรณี’’ติ เอตํ นามํฯ ยสฺส กสฺสจิ อาวุธสงฺขาตสฺส โลหภณฺฑสฺสาติ สมฺพนฺโธฯ นฺติ อาวุธสงฺขาตํ โลหภณฺฑํฯ วุตฺตเมวาติ ‘‘กตกํ นาม ปทุมกณฺณิกาการ’’นฺติอาทินา (จูฬว. อฏฺฐ. 269) วุตฺตเมวฯ ธนิยสฺเสวาติ ธนิยสฺส เอวฯ อญฺเญสญฺหิ กตาย สพฺพมตฺติกามยกุฏิยา อปากฏตฺตา วุตฺตํ ‘‘ธนิยสฺเสวา’’ติฯ อถ วา ธนิยสฺส สพฺพมตฺติกามยกุฏิ อิวาติ โยชนาฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพสฺมิํ ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธเกฯ

อิติ ขุทฺทกวตฺถุกฺขนฺธกวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

6. เสนาสนกฺขนฺธกํ

วิหารานุชานนกถา

[294] เสนาสนกฺขนฺธเก อปญฺญตฺตํ โหตีติ เอตฺถ น ญปธาตุ โหติ, อปิจ ญาธาตุเยว, โส จ โข อนุชานนตฺโถติ อาห ‘‘อนนุญฺญาตํ โหตี’’ติฯ อิมินา ญาธาตุสฺส อวโพธนาทโย อตฺเถ นิวตฺเตติ, อนุชานนตฺถํเยว ทสฺเสติฯ อฑฺฒโยคาทีนํ วิสุํ คหิตตฺตา วิหารสทฺเทน ปาริเสสโต อวเสสาวาโสว คเหตพฺโพติ อาห ‘‘อฑฺฒโยคาทิมุตฺตโก อวเสสาวาโส’’ติฯ สุวณฺณวงฺกเคหนฺติ สุวณฺณวงฺกฉทเนน ฉาทิตํ เคหํฯ อิฏฺฐกาคุหาติ อิฏฺฐกาย กตา คุหาฯ เอเสว นโย เสเสสุปิฯ อาคตสฺส จ อนาคตสฺส จาติ เอตฺถ จสทฺเทน ทฺวนฺทวากฺยํ ทสฺเสติฯ อาคจฺฉตีติ อาคโต, น อาคโต อนาคโต, สงฺโฆฯ อาคโต จ อนาคโต จ อาคตานาคโต, สมาหารทฺวนฺโท ปุํลิงฺโค, ตสฺสฯ ‘‘อปฺปฏิหตจารสฺสา’’ติ อิมินา จตูสุ ทิสาสุ อปฺปฏิหตจาโร จาตุทฺทิโสติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ

[295] อนุโมทนคาถาสุ เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ อุตุวิสภาควเสนาติ สีตอุณฺหานํ อุตูนํ วิสภาควเสนฯ สํผุสิตกวาโตติ สห อุทกพินฺทุนา อาคโต วาโตฯ เอตฺถ หิ สํสทฺโท สหตฺโถ, ผุสิตสทฺโท อุทกพินฺทุวาจโกฯ อุชุกเมฆวุฏฺฐิโย เอวาติ วาเตน อปหริตตฺตา อุชุกํ ปติตา เมฆวุฏฺฐิโย เอวฯ ปาฬิยํ ตโตติ เอตฺถ โตปจฺจโย ปจฺจตฺตตฺเถ วตฺตติฯ โส วิหาโรติ หิ อตฺโถฯ วาฬมิคานิ จาติ วาฬมิเค จฯ ลิงฺควิปลฺลาโส เหสฯ เอตานิ สพฺพานีติ ‘‘สีต’’นฺติอาทีนิ สพฺพานิ สตฺต ปทานิฯ โยเชตพฺพานีติ โส วิหาโร สีตํ ปฏิหนติ…เป.… วุฏฺฐิโย ปฏิหนตีติ โยเชตพฺพานีติ อตฺโถฯ

‘‘วิหาเรนา’’ติ อิมินา ปาฬิยํ ตโตติ เอตฺถ โตปจฺจโย กตฺตุตฺเถ โหตีติ ทสฺเสติ, เตน วิหาเรนาติ อตฺโถฯ ปฏิหญฺญตีติ ปฏิหนียติฯ สุขตฺถนฺติ เอตฺถ อุตฺตรปทโลโปติ อาห ‘‘สุขวิหารตฺถ’’นฺติฯ ‘‘เลณตฺถญฺจ สุขตฺถญฺจา’’ติ ปททฺวยํ ‘‘โหตี’’ติ ปาฐเสเสน โยเชตพฺพํฯ วิหารทานํ เลณตฺถญฺจ สุขตฺถญฺจ โหตีติ หิ อตฺโถฯ อิทนฺติ อยํ อธิปฺปาโยฯ วุตฺตนฺติ วุตฺโตฯ วิหารทานํ สุขตฺถญฺจ โหตีติ โยชนาฯ ฌายิตุํ วิปสฺสิตุญฺจ ยํ สุขํ อตฺถีติ สมฺพนฺโธฯ ตทตฺถนฺติ ตสฺส สุขสฺส อตฺถายฯ ปรปเทนปีติ ‘‘ฌายิตุญฺจ วิปสฺสิตุ’’นฺติ ปททฺวยโต ปรํ ฐิเตน ‘‘วิหารทาน’’นฺติ ปเทนปิฯ อิธาติ อิมสฺมิํ วิหาเรฯ วิหารทานนฺติ วิหารสฺส ทานํ, ทาตพฺพวิหารํ วา, วณฺณิตนฺติ สมฺพนฺโธฯ วุตฺตนฺติ สํยุตฺตนิกาเย วุตฺตํฯ