เมนู

ปุริมสฺมิํ อาวาเสติ สมฺพนฺโธ ตโตติ เอตฺถ ตสทฺทสฺส วิสยํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘พหุตรํ วสิตวิหารโต’’ติฯ อิทญฺจาติ ‘‘อมุตฺร อุปฑฺโฒ จีวรปฏิวีโส ทาตพฺโพ’’ติ วจนญฺจฯ เอกสีมวิหาเรหีติ เอกิสฺสํ อุปจารสีมายํ ฐิเตหิ วิหาเรหิฯ นานาสีมวิหาเรติ นานาอุปจารสีมายํ ฐิเต วิหาเรฯ เสนาสนคฺคาโหติ ปุริมอุปจารสีมายํ เสนาสนคฺคาโหฯ ตตฺถาติ ปสฺสมฺภนวิหาเรฯ เสสนฺติ จีวรโต เสสํฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ วิหาเรสุฯ อนฺโตสีมคตสฺสาติ อนฺโตอุปจารสีมายํ คตสฺส, ภิกฺขุโนติ สมฺพนฺโธฯ จีวรํ เสนาสนคฺคาหสฺเสว ปาปุณาติ, เสสํ ปน อามิสเภสชฺชาทิสพฺพํ อญฺญวิหารโต อาคนฺตฺวา อนฺโตสีมคตสฺส ปาปุณาตีติ อธิปฺปาโยฯ

224. คิลานวตฺถุกถา

[365] มญฺจเก นิปาเตสุนฺติ เอตฺถ มญฺจเก นิปาตนํ นาม มญฺจเก นิปชฺชาปนนฺติ อาห ‘‘มญฺจเก นิปชฺชาเปสุ’’นฺติฯ มุตฺตกรีสกิลิฏฺฐนฺติ มุตฺตกรีเสหิ กิลิฏฺฐํฯ โยติ โย โกจิฯ นฺติ มมฯ ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘โอวาทานุสาสนีกรเณนา’’ติฯ มม โอวาทสฺส จ อนุสาสนิยา จ กรเณนาติ อตฺโถฯ เอตฺถาติ ‘‘โย ภิกฺขเว มํ อุปฏฺฐเหยฺยา’’ติอาทิปาเฐฯ สุตฺตสฺส เนยฺยตฺถตฺตา อคเหตพฺพตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ภควโต จา’’ติอาทิฯ ยสฺสาติ คิลานสฺสฯ อุปชฺฌายาทโยติ เอตฺถ อาทิสทฺเทน อาจริยสทฺธิวิหาริกอนฺเตวาสิกสมานุปชฺฌายกสมานาจริยกสงฺขาเต ปญฺจ ชเน สงฺคณฺหาติฯ เอกจาริโก วา โหตีติ สมฺพนฺโธฯ สงฺฆตฺเถโรปีติ ปิสทฺโท ปเคว อญฺเญสนฺติ ทสฺเสติฯ

[366] อภิกฺกมนฺตํ วาติ เอตฺถ อภิมุขํ กมตีติ อภิกฺกมนฺโตติ วุตฺเต วฑฺฒนตฺโถติ อาห ‘‘วฑฺฒนฺตํ วา’’ติฯ อาพาธํ นาวิกโรตีติ สมฺพนฺโธฯ อิมินา อนฺตปจฺจยสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ อิทํ นาม โภชนนฺติ สมฺพนฺโธฯ

สํวิธาตุนฺติ เอตฺถ สํวิปุพฺโพ ธาธาตุ กรธาตฺวตฺโถ, กรธาตุ จ สพฺพธาตฺวตฺโถ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘เภสชฺชํ โยเชตุ’’นฺติ อสฺสาติ คิลานุปฏฺฐากสฺสฯ อนฺตรสทฺทสฺส มชฺฌตฺถาทโย ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘การณํ วุจฺจตี’’ติฯ

225. มตสนฺตกกถา

[367] กาลงฺกเตติ เอตฺถ กรณํ กตนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘กาลกิริยายา’’ติฯ อปโลเกตฺวาติ ‘‘อิตฺถนฺนาโม ภนฺเต ภิกฺขุ กาลงฺกโต, ตสฺส ติจีวรญฺจ ปตฺตญฺจ คิลานุปฏฺฐากานํ ทาตุํ สงฺฆํ อปโลเกมี’’ติ อปโลเกตฺวาฯ

[369] คิลานุปฏฺฐากลาเภติ คิลานุปฏฺฐากานํ ลภิตพฺเพฯ

สพฺเพปิ ภิกฺขูติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ กาลงฺกเตฯ กิํ วทนฺติ? ‘‘สพฺเพปิ…เป.… สามิโน’’ติ วทนฺตีติ โยชนาฯ ทฺวีสุ วาเทสุ ปจฺฉิมวาโท อฏฺฐกถาจริเยน รุจฺจตีติ วทนฺติฯ นฺติ ยํ วตฺถุฯ ‘‘ยํ อตฺถิ, ตํ ทาตพฺพ’’นฺติ วุตฺตเมวตฺถํ อาวิกโรนฺโต อาห ‘‘อญฺญสฺมิํ…เป.… ทาตพฺพ’’นฺติฯ นฺติ ปริกฺขารํฯ

สมโกติ สมํ ปมาณเมตสฺส ภาคสฺสาติ สมโกฯ สํวิทหนมตฺตเมวาติ อิทญฺจิทญฺจ กโรหีติ สชฺชนมตฺตเมวฯ เชฏฺฐกภาโคติ ทิคุณภาโคฯ

โย ปนาติ ภิกฺขุ ปนฯ เอตฺถาติ พหูสุ ภิกฺขูสุฯ เยนาติ เยน เกนจิ, ทินฺนํ ปฏิยาทิตนฺติ สมฺพนฺโธฯ เอกทิวสมฺปีติ ปิสทฺโท ปเคว ทฺวีหาทิเกติ ทสฺเสติฯ โสปีติ ปิสทฺโท น เกวลํ พหุทิวสํ อุปฏฺฐาโกเยว, อถ โข โสปีติ ทสฺเสติฯ สมีปนฺติ คิลานสฺส สนฺติกํฯ อาคจฺฉตีติ สมีปมาคจฺฉติฯ

ปจฺจาสีสายาติ ภาคสฺส ปจฺจาสีสายฯ ‘‘ปุน อาคนฺตฺวา ชคฺคิสฺสามี’’ติ อิมินา ‘‘ปุน อาคนฺตฺวา น ชคฺคิสฺสามี’’ติ คจฺฉนฺตสฺส น ทาตพฺพนฺติ ทสฺเสติฯ ธุรํ นิกฺขิปิตฺวาติ อุปฏฺฐหเน ธุรํ นิกฺขิปิตฺวาฯ

มาตุคาโมปิ โหตูติ โยชนาฯ ตสฺส ภิกฺขุโนติ กาลงฺกตสฺส ตสฺส ภิกฺขุโนฯ