เมนู

โอลุมฺเปตฺวาติ ลุปิธาตุ โอทหนตฺโถติ อาห ‘‘โอทหิตฺวา’’ติฯ วิเรเจสีติ อุทฺธญฺจ อโธ จ วิเรเจสิฯ

208. สิเวยฺยกทุสฺสยุคกถา

[335] สิวถิกนฺติ สิวา ชมฺพุกา กุณปขาทนตฺถาย อาคนฺตฺวา ติฏฺฐนฺติ เอตฺถาติ สิวฏฺฐํ, ตเทว สิวถิกํ, อิมินา สิวถิกายํ อุปฺปนฺนํ สิเวยฺยกํ ถิกสทฺทสฺส โลปํ กตฺวาติ ทสฺเสติฯ ตตฺถาติ อุตฺตรกุรูสุฯ นฺติ มตํฯ หตฺถิโสณฺฑกสกุณาติ หตฺถิลิงฺควิหงฺคมาฯ เต หิ หตฺถิโน โสณฺโฑ วิย โสณฺโฑ เอเตสุ อตฺถีติ หตฺถีโสณฺฑกา, เต จ เต สกุณา เจติ หตฺถิโสณฺฑกสกุณาติ วุจฺจนฺติฯ รญฺโญ อาหรนฺตีติ รญฺโญ อตฺถาย, สนฺติกํ วา อาหรนฺติฯ อิทนฺติ สิเวยฺยกํ ทุสฺสยุคํฯ สิวิรฏฺเฐ วายิตํ สิเวยฺยกนฺติ จ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อถวา’’ติอาทิฯ เตนาติ การเณนฯ ‘‘สิเวยฺยกนฺติ…เป.… วทนฺตี’’ติ โปราณา อาหูติ โยชนาฯ

209. สมตฺติํสวิเรจนกถา

[336] กิํปนาติ เอตฺถ กิํสทฺโท อนิยมตฺโถฯ ลูโข กิํ, น ลูโข กินฺติ หิ อตฺโถฯ ‘‘สิเนหปานํ ปน เตเมตี’’ติ จ ‘‘กโรตี’’ติ จ สมฺพนฺโธฯ สพฺพตฺถาติ สกลกาเยฯ สิราติ กณฺฑราฯ อยนฺติ ชีวโกฯ โอฬาริกโทสหรณตฺถนฺติ โอฬาริกสฺส โทสสฺส อปนยนตฺถํฯ ปกตตฺเตติ ปกติสงฺขาเต สภาเว สตีติ สมฺพนฺโธฯ ภควา ภนฺเตติ โยชนาฯ กุโตติ กสฺส สนฺติกาฯ วฏฺฏติ นุ โขติ จินฺเตสีติ โยชนาฯ ตโตติ จินฺตนโตฯ โสโณติ โกฬิวีสโสโณ, ภุญฺชตีติ สมฺพนฺโธฯ ตโตติ โสณสฺส สนฺติกาฯ ตสฺสาติ โสณสฺสฯ โสติ โสโณฯ เถรสฺสาติ โมคฺคลฺลานตฺเถรสฺสฯ อิทํ ‘‘ปตฺต’’นฺติปเท สามี, ‘‘อทาสี’’ติ ปเท สมฺปทานํฯ อญฺญํ ปิณฺฑปาตนฺติ สมฺพนฺโธฯ

ราชาปิ โข ภุญฺชิตุกาโม อโหสีติ สมฺพนฺโธฯ

ยญฺจ สุชาตา อทาสิ, ยญฺจ ปรินิพฺพานกาเล จุนฺโท กมฺมารปุตฺโต, ภาชนคเตสุ ทฺวีสุเยว เตสุ ปิณฺฑปาเตสุ เทวตา โอชํ ปกฺขิปนฺตีติ โยชนาฯ อญฺเญสูติ ทฺวีหิ ปิณฺฑปาเตหิ อญฺเญสุฯ อิจฺฉนฺติ รุจิํฯ โสติ พิมฺพิสาโร ราชาฯ ตเววาติ ตุยฺหเมวฯ นฺติ ภควโต วจนํฯ ราชา อกาสีติ สมฺพนฺโธฯ เตติ อสีติกุลปุตฺตสหสฺสาฯ เอตทตฺถเมวาติ โสณสฺส อรหตฺเต ปติฏฺฐาปนตฺถเมว, น รญฺโญ อนุคฺคหตฺถนฺติ อธิปฺปาโยฯ

210. วรยาจนกถา

[337] กตํ ภตฺตกิจฺจํ เยนาติ กตภตฺตกิจฺโจ, ตสฺมิํ สตีติ สมฺพนฺโธฯ วุตฺตนเยเนวาติ ราหุลวตฺถุมฺหิ (มหาว. อฏฺฐ. 105) วุตฺตนเยเนวฯ อิทํ วตฺถนฺติ อิทํ สิเวยฺยกํ วตฺถํ, อุปฺปนฺนนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘ตาวา’’ติ อชฺฌาหริตพฺโพฯ เอตฺถนฺตเรติ เอตสฺมิํ วตฺถุปฺปนฺนกาลมชฺเฌฯ โกจิ ภิกฺขูติ สมฺพนฺโธฯ เตนาติ ปํสุกูลิกเหตุนาฯ อยนฺติ ชีวโกฯ คหปติจีวรนฺติ เอตฺถ คหปตีนํ จีวรนฺติ อตฺถํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘คหปตีหิ ทินฺนํ จีวร’’นฺติ วตฺถทานานิสํสปฏิสํยุตฺตายาติ ‘‘วตฺถโท โหติ วณฺณโท’’ติอาทิกาย (สํ. นิ. 1.42) วตฺถทานสฺส อานิสํเสน ปฏิสํยุตฺตายฯ วิจฺฉาวเสน วุตฺโต ‘‘อิตรีตเรนา’’ติ สพฺพนามสทฺโท อนิยมตฺโถติ อาห ‘‘อปฺปคฺเฆนปิ มหคฺเฆนปิ เยน เกนจี’’ติฯ ปาวาโรติ อุตฺตราสงฺโคฯ โส หิ ปารุปนตฺถาย วริยติ อิจฺฉิยตีติ ปาวาโรติ วุจฺจติฯ ‘‘กปฺปาสาทิเภโท’’ติ อิมินา ตสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ ปกติโกชวเมวาติ ปกติยา ภิกฺขูนํ สารุปฺปํ โกชวเมวฯ โสฬสนาฏกิตฺถีนํ ฐตฺวา นจฺจโยคฺยตฺตา มหตี ปิฏฺฐิ เอตสฺสาติ มหาปิฏฺฐิยํ, ตเมว โกชวํ มหาปิฏฺฐิยโกชวํฯ ตสฺส กิร โลมานิ จตุรงฺคุลาธิกานิ โหนฺติฯ