202. ชีวกวตฺถุกถา

[326] จีวรกฺขนฺธเก ปทกฺขิณสทฺทสฺส อปสพฺยตฺถํ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห ‘‘เฉกา กุสลา’’ติฯ อภิสฏาติ เอตฺถ สรธาตุยา คติจินฺตาสุ อิธ คตฺยตฺเถติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อภิคตา’’ติฯ อภิคตาติ อภิมุขํ คนฺตพฺพาฯ นนุ ปาฬิยํ ‘‘อตฺถิกานํ อตฺถิกานํ มนุสฺสาน’’นฺติ วุตฺตํ, กสฺมา ปน ‘‘อตฺถิเกหิ อตฺถิเกหิ มนุสฺเสหี’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘กรณตฺเถ ปนา’’ติอาทิฯ อิมินา ฉฏฺฐีกตฺตา นาม ตติยากตฺตุนา สมาโนเยวาติ ทสฺเสติฯ นิคเม วสตีติ เนคโมติ วุตฺเต กุฏุมฺพิยคโณ เนคโม นามาติ อาห ‘‘กุฏุมฺพิยคโณ’’ติฯ

[327] นคเร นิวสนฺตีติ นาคราฯ ทตฺวา, วุฏฺฐาเปสุนฺติ สมฺพนฺโธฯ อารามุยฺยานวาหนาทีติ เอตฺถ อาทิสทฺเทน อญฺญานิ อุปโภคปริโภคานิ สงฺคณฺหาติฯ คณิกฏฺฐาเนติ คณิกาย ฐาเนฯ คณิกาติ จ นครโสภินีฯ สา หิ อตฺถิเกน ชนคเณน อภิคนฺตพฺพาติ คณิกาติ วุจฺจติฯ ปฏิสเตน จาติ เอตฺถ จสทฺโท อวธารณตฺโถฯ รตฺติํ คมนสฺส ปฏินิธิสงฺขาเตน สเตน เอวาติ หิ อตฺโถฯ คิลานนฺติ เอตฺถ ภาวปจฺจเยน วินาปิ ภาวตฺโถ ญาตพฺโพติ อาห ‘‘คิลานภาว’’นฺติฯ ‘‘ชานาเปยฺย’’นฺติ อิมินา ปฏิเวเทยฺยนฺติ เอตฺถ วิทธาตุยา ญาณตฺถํ ทสฺเสติฯ กตฺตรสุปฺเปติ เอตฺถ กตฺตรสทฺโท ชิณฺณปริยาโยติ อาห ‘‘ชิณฺณสุปฺเป’’ติฯ สุปนฺติ สุนขาทโย เอตฺถาติ สุปฺปํ, กตฺตรํ สุปฺปํ กตฺตรสุปฺปํฯ

[328] ตนฺติ ชีวกํฯ อญฺเญ ราชทารกา วทนฺติ กิราติ สมฺพนฺโธฯ นตฺถิ มาตา เอตสฺสาติ นิมฺมาติโกฯ ยถา จาติอาทีสุ ยถา เปสนฺติ, ตถาติ โยชนาฯ จสทฺโท สมฺปิณฺฑนตฺโถฯ น เกวลํ วทนฺติเยว, อถ โข น โกจิ กิญฺจิ เปเสตีติ หิ อตฺโถฯ อญฺเญสนฺติ ชีวกโต อญฺเญสํฯ ตสฺสาติ ชีวกสฺสฯ อิตีติ เอวํฯ โสติ ชีวโกฯ ตํ สพฺพนฺติ ‘‘นิมฺมาติโก นิปฺปิติโก’’ติ วทนญฺจ ปณฺณาการสฺส อเปสนญฺจาติ ตํ สพฺพํฯ

ยํนูนาติ สาธุ วตฯ อหํ วชฺชสิปฺปํ สิกฺเขยฺยํ สาธุ วตาติ โยชนาฯ ตสฺสาติ ชีวกสฺสฯ เอตทโหสีติ เอตํ อโหสิ, ปริวิตกฺโก อหูติ อตฺโถฯ ปรูปฆาตปฏิสํยุตฺตานีติ ปรํ อุปคนฺตฺวา, อุป ภุเสน วา หนเนน ปฏิสํยุตฺตานิฯ เมตฺตาปุพฺพภาคนฺติ สิปฺปสฺส ปุพฺพภาเค ปวตฺตา เมตฺตา เอตสฺสาติ เมตฺตาปุพฺพภาคํฯ อิติ อโหสีติ โยชนาฯ ปุริมจินฺตาย อเนกนฺตภาวโต เอกนฺตภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อปิ จา’’ติอาทิฯ อปิ จาติ เอกนฺเตนฯ อยนฺติ ชีวโกฯ อิโตติ ภทฺทกปฺปโตฯ