เมนู

9. มหลฺลกวิหารสิกฺขาปทํ

[135] นวเม ปิฏฺฐสงฺฆาฏสฺสาติ ทฺวารพาหายฯ สา หิ ปิฏฺเฐ ทฺวินฺนํ กวาฏานํ สํ เอกโต ฆาโฏ ฆฏนํ สมาคโม เอตสฺสตฺถีติ ปิฏฺฐสงฺฆาโฏติ วุจฺจติฯ กุรุนฺทิยํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ มหาอฏฺฐกถายํ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ นฺติ มหาอฏฺฐกถาย วุตฺตวจนํฯ เอวํ ‘‘ตเทวา’’ติ เอตฺถาปิฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ภควตาปีติ น มหาอฏฺฐกถาจริเยหิ เอว วุตฺตํ, อถ โข ภควตาปิ กโตติ โยชนาฯ ทฺวารพนฺเธน อคฺคฬสฺส อวินาภาวโต ‘‘อคฺคฬฏฺฐปนายา’’ติ วุตฺเตปิ อคฺคเฬน สห ทฺวารพนฺธฏฺฐปนายาติ อตฺโถว คเหตพฺโพติ อาห ‘‘สกวาฏกทฺวารพนฺธฏฺฐปนายา’’ติฯ อคฺคโฬติ กวาฏผลโกฯ อิมเมวตฺถนฺติ มยา วุตฺตํ อิมํ เอว อตฺถํ สนฺธายาติ สมฺพนฺโธฯ เอตฺถาติ ‘‘อคฺคฬฏฺฐปนายา’’ติวจเนฯ อธิปฺปาโยติ ภควโต อภิสนฺธิฯ หิ-สทฺโท วิตฺถารโชตโกฯ กมฺปตีติ ภุสํ กมฺปติฯ จลตีติ อีสํ จลติฯ เตนาติ เตน สิถิลปตนเหตุนาฯ มาติกายํ, ปทภาชนียญฺจ ‘‘อคฺคฬฏฺฐปนายา’’ติปทสฺส สมฺพนฺธาภาวโต ตสฺส สมฺพนฺธํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ‘‘อคฺคฬฏฺฐปนายา’’ติวจเน น วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ อตฺถสฺส การณสฺส อุปฺปตฺติ อตฺถุปฺปตฺติ, สาเยว อฏฺฐุปฺปตฺตีติ วุจฺจติ ตฺถการสฺส ฏฺฐการํ กตฺวาฯ อธิการโต ทฏฺฐพฺโพติ โยชนาฯ

ยํ ปน วจนํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ยสฺสาติ มหาวิหารสฺสฯ อุปรีติ ทฺวารโต อุปริฯ ตีสุ ทิสาสูติ อุโภสุ ปสฺเสสุ, อุปรีติ ตีสุ ทิสาสุฯ ตตฺราปีติ ขุทฺทเก วิหาเรปิฯ สาติ ภิตฺติฯ อปริปูรอุปจาราปีติ สมนฺตา กวาฏปมาเณน อปริปูรอุปจาราปิฯ อุกฺกฏฺฐปริจฺเฉเทนาติ อุกฺกํสปมาเณนฯ หตฺถปาสโต อติเรกํ น ลิมฺปิตพฺโพติ อธิปฺปาโยฯ ตีสุ ทิสาสุ เอว ลิมฺปิตพฺโพ น โหติ, เลโปกาเส สติ อโธภาเคปิ ลิมฺปิตพฺโพติ อาห ‘‘สเจ ปนสฺสา’’ติอาทิฯ อสฺสาติ วิหารสฺสฯ อาโลกํ สนฺเธนฺติ ปิทหนฺตีติ ‘‘อาโลกสนฺธี’’ติ วุตฺเต วาตปานกวาฏกาเยวาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘วาตปานกวาฏกา วุจฺจนฺตี’’ติฯ วาตํ ปิวตีติ วาตปานํ, ทฺวารํ, ตสฺมิํ ฐิตา กวาฏกา วาตปานกวาฏกาฯ เตติ วาตปานกวาฏกา ปหรนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ เอตฺถาติ อาโลกสนฺธิมฺหิฯ สพฺพทิสาสูติ อุโภสุ ปสฺเสสุ, เหฏฺฐา, อุปรีติ จตูสุ ทิสาสุฯ ‘‘ตสฺมา’’ติปทํ ‘‘ลิมฺปิตพฺโพ วา เลปาเปตพฺโพ วา’’ติปททฺวเย เหตุฯ เอตฺถาติ ‘‘อาโลกสนฺธิปริกมฺมายา’’ติปเทฯ

อิมินาติ เสตวณฺณาทินาฯ สพฺพเมตนฺติ เอตํ สพฺพํ เสตวณฺณาทิกํฯ

นฺติ กิจฺจํฯ กตฺตพฺพํ กิจฺจนฺติ สมฺพนฺโธฯ สทฺทนฺตรพฺยวหิโตปิ ทฺวตฺติสทฺโท ปริยายสทฺเทน สมาโส โหตีติ อาห ‘‘ฉทนสฺส ทฺวตฺติปริยาย’’นฺติฯ