153. ยานาทิปฏิกฺเขปกถา

[253] อิตฺถิยุตฺเตนาติ เอตฺถ รูฬีวเสน เธนุปิ อิตฺถี นามาติ อาห ‘‘เธนุยุตฺเตนา’’ติฯ ปุริสนฺตเรนาติ เอตฺถ ปุริโส เอว อนฺตโร อญฺโญ เอตฺถาติ ปุริสนฺตรํ ยานํฯ ปุริสนฺตโร นาม อตฺถโต สารถีติ อาห ‘‘ปุริสสารถินา’’ติ, ยาเนนาติ โยชนาฯ คงฺคามหิยายาติ เอตฺถ คงฺคา จ มหี จ คงฺคามหี, ตตฺถ กีฬิกา คงฺคามหิยาติ อตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘คงฺคามหีกีฬิกายา’’ติฯ ตตฺถ หิ อิตฺถิปุริสา ยาเนหิ อุทกกีฬํ กีฬนฺติฯ ปุริสยุตฺตํ หตฺถวฏฺฏกนฺติ เอตฺถ ‘‘อนุชานามิ ภิกฺขเว ปุริสยุตฺตญฺจ หตฺถวฏฺฏกญฺจา’’ติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เอตฺถา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ปุริสยุตฺตนฺติ ปุริเสน ยุชฺชิตพฺพนฺติ ปุริสยุตฺตํ ยานํฯ หตฺถวฏฺฏกนฺติ หตฺเถน วฏฺเฏตพฺพนฺติ หตฺถวฏฺฏกํ ยานํฯ ยานุคฺฆาเตนาติ ยานสฺส อุลฺลงฺฆิตฺวา คมเนนฯ หนธาตุ หิ คตฺยตฺโถฯ ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยานํ อภิรุหนฺตสฺสา’’ติอาทิฯ ‘‘ตปฺปจฺจยา’’ติ อิมินา ยานุคฺฆาเตนาติ เอตฺถ เหตฺวตฺเถ กรณวจนนฺติ ทสฺเสติฯ ปีฐกสิวิกนฺติ ปีเฐน สห กตํ สิวิกํฯ ปฏโปฏลิกนฺติ ปฏมยํ โปฏลิกํฯ