เมนู

116. วสฺสํ อนุปคนฺตพฺพฏฺฐานกถา

[204] รุกฺขสุสีเรเยวาติ รุกฺขสฺส วิวเร เอวฯ วิวรญฺหิ สุ สํ อิรติ คจฺฉตีติ สุสีโรติ วุจฺจติฯ ปทรจฺฉทนนฺติ ผลเกหิ ฉาทิตํฯ ปวิสนทฺวารนฺติ ปวิสนนิกฺขมนทฺวารํฯ ปวิสนญฺจ นิกฺขมนญฺจ ปวิสนนฺติ วิรูเปกเสเสน กาตพฺพํฯ ขาณุมตฺถเกติ ขาณุโน อุปริฯ วิฏภีติ วิฏํ อญฺญมญฺญเวธนํ อปติ คจฺฉตีติ วิฏโป, ปการสฺส ภการํ, อิตฺถิลิงฺคโชตกอีปจฺจยญฺจ กตฺวา วิฏภีติ วุจฺจติฯ ตตฺถาติ อฏฺฏเกฯ ยสฺสาติ ภิกฺขุโน, นตฺถีติ สมฺพนฺโธฯ ปญฺจนฺนํ ฉทนานนฺติ ติณปณฺณอิฏฺฐกาสิลาสุธาสงฺขาตานํ (จูฬว. 303) ปญฺจนฺนํ ฉทนานํฯ อิทญฺจ เยภุยฺยวเสน วุตฺตํ ปทรจฺฉทนาทีนมฺปิ คหิตตฺตาฯ ทฺวารพนฺธนนฺติ ทฺวาเรน พนฺธิตพฺพํฯ ฉวกุฏิกาติ ฉวานํ สยนฏฺฐาเน สุสาเน กตา กุฏิกา ฉวกุฏิกาติ วุจฺจติฯ ฏงฺกิตมญฺจาทีติอาทิสทฺเทน ฏงฺกิตปีฐํ สงฺคณฺหาติฯ ตตฺถาติ ฉวกุฏิยํฯ อญฺญํ กุฏิกนฺติ ฉวกุฏิโต อญฺญํ กุฏิกํฯ อาวรณนฺติ ภิตฺติํฯ ทฺวารนฺติ ปวิสนนิกฺขมนทฺวารํฯ ฉตฺตกุฏิกา นาเมสาติ เอสา ฉตฺเตน กตา กุฏิกา นามฯ มหนฺเตน กปลฺเลน กุฏิกํ กตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ

117. อธมฺมิกกติกากถา

[205] อญฺญาปีติ ‘‘อนฺตราวสฺสํ น ปพฺพาเชตพฺพ’’นฺติ กติกาย อญฺญาปิฯ กติกา โหตีติ สมฺพนฺโธฯ ตสฺสาติ อธมฺมิกกติกายฯ วุตฺตนฺติ จตุตฺถปาราชิกวณฺณนายํ (ปารา. อฏฺฐ. 2.226) วุตฺตํฯ

118. ปฏิสฺสวทุกฺกฏาปตฺติกถา

[207] ปฏิสฺสเว อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ เอตฺถ กิํ วสฺสาวาสปฏิสฺสุเตเยว ทุกฺกฏาปตฺติ โหตีติ อาห ‘‘น เกวล’’นฺติอาทิฯ เอตสฺเสวาติ วสฺสาวาสสฺเสวฯ เอวมาทินาปีติ ปิสทฺโท ‘‘ปฏิสฺสเว’’ติ เอตฺถ โยเชตพฺโพฯ ‘‘ปฏิสฺสเวปี’’ติ หิ อตฺโถฯ ตสฺส ตสฺสาติ กมฺมสฺสฯ ตญฺจ โขติ ตญฺจ ทุกฺกฏํ วิสํวาทนปจฺจยา โหตีติ โยชนาฯ ปฐมมฺปีติ ปิสทฺโท ‘‘ปจฺฉาปี’’ติ ปทํ สมฺปิณฺเฑติฯ ปฐมมฺปิ หิ ปาจิตฺติยํ, ปจฺฉาปิ ทุกฺกฏนฺติ อตฺโถฯ

โส ตทเหว อกรณีโยติอาทีสุ เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ ปุริมิกา จ น ปญฺญายตีติ เอตฺถ ปุเร ภวา ปุริมา, สา เอว ปุริมิกา, ปาฏิปทติถีฯ นานาสีมาย ทฺวีสุ อาวาเสสุ วสฺสํ อุปคจฺฉนฺตสฺส ทุติเย ‘‘วสิสฺสามี’’ติ ปฐมาวาสสฺส อุปจารโต นิกฺขนฺตมตฺเต ปฐมเสนาสนคฺคาหสฺส ปสฺสมฺภนํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘ปุริมิกา จ น ปญฺญายตี’’ติฯ อรุณํ อนุฏฺฐาเปตฺวาติ วสฺสํ อุปคมนวิหาเร อรุณํ อนุฏฺฐาเปตฺวาฯ ตทเหวาติ ตสฺมิํ วสฺสูปคมนอหนิ เอว, ปกฺกนฺตสฺสาปีติ สมฺพนฺโธฯ ปิสทฺทสฺส ครหตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘โก ปน วาโท’’ติอาทิฯ อาลโยติ จิตฺตสฺส อลฺลียนํฯ อสติยาติ สติปมุฏฺเฐนฯ วสฺสํ น อุเปตีติ ‘‘อิมสฺมิํ วิหาเร อิมํ เตมาสํ วสฺสํ อุเปมี’’ติ (มหาว. อฏฺฐ. 184) วจีเภทํ กตฺวา วสฺสํ น อุเปติฯ