112. ปหิเตเยวอนุชานนกถา

[199] ภิกฺขุคติโกติ ภิกฺขุ เอว คติ ปติฏฺฐา เอตสฺสาติ ภิกฺขุคติโกติ วุตฺเต ภิกฺขุนิสฺสิตโก ปุริโสติ อาห ‘‘ภิกฺขูหิ สทฺธิํ วสนกปุริโส’’ติฯ ปลุชฺชตีติ วินสฺสติฯ ภณฺฑํ เฉทาปิตนฺติ เอตฺถ ภณฺฑสทฺโท ปริกฺขารตฺโถ เอว, น มูลธนตฺโถติ อาห ‘‘ทพฺพสมฺภารภณฺฑ’’นฺติฯ เฉทาปิตนฺติ จุราทิคณิกธาตุํ ‘‘ฉินฺทาปิต’’นฺติ รุธาทิคณิกธาตุยา วณฺเณติฯ ทชฺชาหนฺติ เอการโลปสนฺธีติ อาห ‘‘ทชฺเช อห’’นฺติฯ ‘‘ทชฺเชห’’นฺติปิ ปาโฐฯ เอวญฺหิ สติ อการโลปสนฺธิฯ ทชฺเชติ ทเทยฺยํ, ททามิ วาฯ สงฺฆกรณีเยนาติ สงฺฆสฺส กาตพฺเพน กิจฺเจนฯ ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยํกิญฺจี’’ติอาทิฯ ตตฺถ ยํกิญฺจิ กาตพฺพนฺติ โยชนาฯ เจติยฉตฺตเวทิกาทีสูติ เจติยสฺส ฉตฺเต จ เวทิกาย จฯ อาทิสทฺเทน สุธาลิมฺปาทโย สงฺคณฺหาติฯ ตสฺสาติ สงฺฆกรณียสฺสฯ นิปฺผาทนตฺถํ คนฺตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ

เอตฺถาติ วสฺสูปนายิกกฺขนฺธเกฯ ‘‘อนิมนฺติเตนา’’ติ ปทํ ‘‘คนฺตุ’’นฺติ ปเท ภาวกตฺตาฯ คนฺตุนฺติ คมิตุํ, คมนํ วา ‘‘น วฏฺฏตี’’ติ ปเท กตฺตาฯ ปฐมํเยวาติ ธมฺมสฺสวนโต ปฐมเมวฯ สนฺนิปติตพฺพํ อิติ กติกา กตา โหตีติ โยชนาฯ ภณฺฑกนฺติ จีวราทิภณฺฑกํฯ คนฺตุํ น วฏฺฏตีติ สยเมว คนฺตุํ น วฏฺฏตีติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ เตน วุตฺตํ ‘‘สเจ ปนา’’ติอาทิฯ ตตฺถาติ ตํ วิหารํฯ ‘‘วฏฺฏตี’’ติ อิมินา วสฺสจฺเฉโท จ อาปตฺติ จ น โหตีติ ทสฺเสติฯ อตฺถายปีติ ปิสทฺเทน ‘‘ภณฺฑกํ โธวิสฺสามี’’ติ อตฺถํ อเปกฺขติฯ นนฺติ อนฺเตวาสิกํฯ วฏฺฏตีติ อาจริยสฺส อาณาย สตฺตาเห อนติกฺกนฺเต วฏฺฏติ, วสฺสจฺเฉโท จ อาปตฺติ จ น โหติฯ สตฺตาเห อติกฺกนฺเต วสฺสจฺเฉโทว โหติ, น อาปตฺตีติ อธิปฺปาโยฯ

113. อนฺตราเย อนาปตฺติวสฺสจฺเฉทกถา

[201] อวิทูเรติ อาสนฺเนฯ ตตฺถาติ คาเมฯ สตฺตาหวาเรนาติ สตฺตาเห เอกวาเรนฯ อรุโณ อุฏฺฐาเปตพฺโพติ วิหาเร อรุโณ อุฏฺฐาเปตพฺโพฯ ตตฺเรวาติ คาเมเยวฯ มยนฺติ ภิกฺขู สนฺธาย วุตฺตํฯ ปุน มยนฺติ มนุสฺเส สนฺธาย วุตฺตํฯ เตสํเยวาติ วสฺสจฺเฉทภิกฺขูนํ เอวฯ ตนฺติ สลากภตฺตาทิํฯ วสฺสคฺเคนาติ วสฺสคณนายฯ

วสฺสาวาสิกนฺติ วสฺสาวาสานํ ทาตพฺพํ จีวรํฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ วิหาเรฯ เยสํ ปาปิตนฺติ สมฺพนฺโธฯ วิหาเรติ วุฏฺฐิตคามวิหาเรฯ อุปนิกฺขิตฺตกํ ภณฺฑนฺติ สมฺพนฺโธฯ อิธาติ ภิกฺขุโน นิวาสฏฺฐาเนฯ ยํ จีวราทิเวภงฺคิยภณฺฑํ อตฺถิ, ตนฺติ โยชนาฯ ตตฺเถวาติ วุฏฺฐิตคามวิหาเร เอวฯ อิโตติ เขตฺตวตฺถุอาทิโตฯ กปฺปิยการกานํ หตฺเถติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺรุปฺปาเทปีติ ตสฺส วิหารสฺส ทินฺนเขตฺตวตฺถุอาทิโต อุปฺปาเท ปจฺจเยปิฯ ‘‘ตตฺเถว คนฺตฺวา อปโลเกตฺวา ภาเชตพฺพ’’นฺติ วจนสฺส ยุตฺติํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สงฺฆิกญฺหี’’ติอาทิฯ อนฺโตวิหาเร วาติ อนฺโตสีมาย วาฯ อุภยตฺถาติ อนฺโตสีมพหิสีม สงฺขาเตสุ ทฺวีสุ ฐาเนสุ ฐิตํ เวภงฺคิยภณฺฑนฺติ สมฺพนฺโธฯ

114. สงฺฆเภเท อนาปตฺติวสฺสจฺเฉทกถา

[202] ภินฺโนติ เอตฺถ ตปจฺจยสฺส อตีตตฺเถ อยุตฺตภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ภินฺเน สงฺเฆ กรณียํ นตฺถี’’ติฯ โย ปนาติ สงฺโฆ ปนฯ อิทํ ‘‘ภิชฺชิสฺสตี’’ติปเท กตฺตา, ‘‘อาสงฺกิโต’’ติปเท กมฺมํฯ ‘‘ภิชฺชิสฺสตี’’ติ อิมินา ภินฺโนติ เอตฺถ ตปจฺจยสฺส อนาคตตฺเถ ปวตฺตภาวํ ทสฺเสติฯ ภิกฺขุนีหิ สงฺโฆ ภินฺโนติ เอตฺถ กิํ ภิกฺขุนีหิ สงฺโฆ ภินฺโนติ ทฏฺฐพฺโพติ อาห ‘‘น ภิกฺขุนีหิ สงฺโฆ ภินฺโนติ ทฏฺฐพฺโพ’’ติฯ เอตนฺติ ภิกฺขุนีหิ อภินฺนภาวํฯ เอตา ปนาติ ภิกฺขุนิโย ปนฯ ตนฺติ สงฺฆํฯ เอตนฺติ ‘‘สมฺพหุลาหิ ภิกฺขุนีหิ สงฺโฆ ภินฺโน’’ติ วจนํฯ

115. วชาทีสุ วสฺสูปคมนกถา

[203] ‘‘โคปาลกานํ นิวาสฏฺฐาน’’นฺติ อิมินา โคปาลกา คาโว วิย วเช นิวสนฺตีติ ทสฺเสติฯ

อุปกฏฺฐสทฺโท อาสนฺนปริยาโยติ อาห ‘‘อาสนฺนายา’’ติฯ ตตฺถาติ กุฏิกายํฯ อิธาติ อิมิสฺสํ กุฏิกายํฯ อวิหารตฺตา ‘‘อิธาติ’’สามญฺญวเสน วุตฺตํฯ ติกฺขตฺตุนฺติ อิทํ อุกฺกฏฺฐวเสน วุตฺตํฯ เหฏฺฐา หิ ‘‘สกิํ วา ทฺวิกฺขตฺตุํ วา ติกฺขตฺตุํ วา’’ติ (มหาว. อฏฺฐ. 184) วุตฺตตฺตา สกิมฺปิ วฏฺฏตีติ ทฏฺฐพฺพํฯ