92. อาปตฺติปฏิกมฺมวิธิกถา

[169] ภควตา…เป.… กาตพฺโพติ อิทํ เวทิตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘ยสฺส สิยา อาปตฺตีติอาทิวจเนเนว จา’’ติอาทิเหตุตฺตเยน ‘‘น สาปตฺติเกน อุโปสโถ กาตพฺโพ’’ติ ยถารุตํ อปญฺญตฺตมฺปิ อตฺถโต สิทฺธเมวาติ ทสฺเสติฯ เหตุตฺตยํ ‘‘เวทิตพฺพ’’นฺติ ปเทน โยเชตพฺพํฯ ถุลฺลจฺจยาทีสูติ อาทิสทฺเทน ปาจิตฺติยปาฏิเทสนียทุกฺกฏทุพฺภาสิตาปตฺติโย สงฺคณฺหาติฯ ‘‘ตํ ปฏิเทเสมี’’ติ อิทํ สุวุตฺตเมว โหตีติ สมฺพนฺโธฯ ตนฺติ อาปตฺติํฯ ตุมฺหมูเลติ ตุมฺหํ สนฺติเกฯ นิคฺคหิตโลปญฺหิ วากฺยเมว, น สมาโสฯ ‘‘ตุมฺห’’ อิติ จ ‘‘ตุยฺห’’ อิติ จ นวกตฺเถรานํ วตฺตพฺพาการทสฺสนมตฺตเมว, น อิจฺฉิตตฺถวิปตฺติทสฺสนํฯ วุตฺตมฺปีติ ปิสทฺเทน น เกวลํ ปาฬินเยเนว สุวุตฺตํ, อิมินา นเยนปิ สุวุตฺตนฺติ ทสฺเสติฯ ‘‘ปสฺสสี’’ติ อิทญฺจ วตฺตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ วตฺตพฺพาการํ ปน สุวิญฺเญยฺยํฯ ‘‘อาม ปสฺสามี’’ติ อิทํ ปน สุวุตฺตเมว โหตีติ สมฺพนฺโธฯ วุตฺตมฺปีติ ปิสทฺโท ปาฬินยํ สมฺปิณฺเฑติฯ อายติํ สํวเรยฺยาสีติ เอตฺถ ปน วตฺตพฺโพติ สมฺพนฺโธฯ ครูสุ พหุวจนสฺส กตฺตพฺพตฺตา วุตฺตํ ‘‘สํวเรยฺยาถา’’ติฯ เอวํ วุตฺเตน อาปตฺติเทสเกนาติ สมฺพนฺโธฯ

ตตฺราติ ‘‘ยทา นิพฺเพมติโก’’ติ ปาเฐฯ สูริเย เมฆจฺฉนฺเน สตีติ โยชนาฯ เตน ภิกฺขุนา วตฺตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธ, วตฺถุํ กิตฺเตตฺวาติ โภชนสงฺขาตํ วตฺถุํ กิตฺเตตฺวาฯ ตาติ อาปตฺติโยฯ

สภาคา อาปตฺตีติ เอตฺถ ทฺวีสุ วตฺถุสภาคอาปตฺติสภาคาสุ วตฺถุสภาคาว อธิปฺเปตาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยํ ทฺเวปิ ชนา’’ติอาทิฯ ยํ อาปตฺตินฺติ สมฺพนฺโธฯ สมาโน ภาโค เอตาสนฺติ สภาคาฯ เทเสตุํ วฏฺฏตีติ อาปตฺติสภาคาปิ วตฺถุวิสภาคตฺตา เทเสตุํ วฏฺฏติฯ สุเทสิตาวาติ อาปตฺติโต ภิกฺขุ วุฏฺฐาติเยวาติ อธิปฺปาโยฯ อญฺญํ ทุกฺกฏนฺติ สมฺพนฺโธฯ ปนสทฺโท ครหตฺถโชตโก สุเทสิตาย ครหากาเรน ปวตฺตตฺตาฯ กิญฺจาปิ สุเทสิตาว, ปน ตถาปีติ โยชนาฯ ตนฺติ ทุกฺกฏํฯ นานาวตฺถุกนฺติ เทสนาปฏิคฺคหณวเสน นานาวตฺถุกํฯ

[170] สภาโคเยว วตฺตพฺโพ, น วิสภาโคฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ตสฺสาติ วิสภาคสฺสฯ อิโตติ สงฺฆสนฺนิปาตโตฯ