5. ทุติยเสนาสนสิกฺขาปทํ

[116] ปญฺจเม มญฺจกภิสีติ มญฺเจ อตฺถริตพฺโพ มญฺจโก, โสเยว ภิสีติ มญฺจกภิสิฯ เอวํ ปีฐกภิสิปิฯ ปาวาโร โกชโวติ ทฺเวเยว ปจฺจตฺถรณนฺติ วุตฺตาติ อาห ‘‘ปาวาโร’’ติอาทิฯ วุตฺตนฺติ อฏฺฐกถาสุ วุตฺตํฯ ทุติยาติกฺกเมติ ทุติยปาทาติกฺกเมฯ เสนาสนโตติ สเจ เอกํ เสนาสนํ โหติ, ตโตฯ อถ พหูนิ เสนาสนานิ โหนฺติ, สพฺพปจฺฉิมเสนาสนโตฯ เอโก เลฑฺฑุปาโต เสนาสนสฺส อุปจาโร โหติ, เอโก ปริกฺเขปารโหติ อาห ‘‘ทฺเว เลฑฺฑุปาตา’’ติฯ

สเจ ภิกฺขุ, สามเณโร, อารามิโก จาติ ตโย โหนฺติ, ภิกฺขุํ อนาปุจฺฉิตฺวา สามเณโร วา อารามิโก วา น อาปุจฺฉิตพฺโพฯ อถ สามเณโร, อารามิโก จาติ ทฺเว โหนฺติ, สามเณรํ อนาปุจฺฉิตฺวา อารามิโกว น อาปุจฺฉิตพฺโพติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ภิกฺขุมฺหิ สตี’’ติอาทิฯ ตีสุปิ อสนฺเตสุ อาปุจฺฉิตพฺพวิธิํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘ตสฺมิมฺปิ อสตี’’ติอาทิฯ เยนาติ อุปาสเกน, ‘‘การิโต’’ติ ปเท กตฺตาฯ ตสฺสาติ วิหารสามิกสฺสฯ ตสฺมิมฺปิ อสติ คนฺตพฺพนฺติ โยชนาฯ ปาสาเณสูติ ปาสาณผลเกสุฯ สเจ อุสฺสหตีติ สเจ สกฺโกติฯ อุสฺสหนฺเตน ภิกฺขุนา ฐเปตพฺพนฺติ โยชนาฯ เตปีติ อุปาสกาปิ, น สมฺปฏิจฺฉนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ ทารุภณฺฑาทีสุฯ

ปริจฺเฉทากาเรน เวณียติ ทิสฺสตีติ ปริเวณํฯ ‘‘อถ โข’’ติ ปทํ ‘‘เวทิตพฺพ’’นฺติ ปเท อรุจิลกฺขณํฯ ‘‘อาสนฺเน’’ติ อิมินา อุปจารสทฺทสฺส อุปฏฺฐานตฺถอญฺญโรปนตฺเถ นิวตฺเตติฯ ยสฺมา วมฺมิกราสิเยว โหติ, ตสฺมาติ โยชนาฯ อุปจินนฺตีติ อุปจิกา, ตาหิ นิมิตฺตภูตาหิ ปลุชฺชติ นสฺสตีติ อตฺโถฯ เสนาสนนฺติ วิหารํฯ ขายิตุนฺติ ขาทิตุํ, อยเมว วา ปาโฐฯ ตนฺติ มญฺจปีฐํฯ มญฺจปีฐํ วิหาเร อปญฺญเปตฺวา วิหารูปจาเร ปญฺญาปนสฺส วิเสสผลํ ทสฺเสตุํ อาห ‘‘วิหารูปจาเร ปนา’’ติอาทิฯ วิหารูปจาเร ปญฺญปิตนฺติ สมฺพนฺโธฯ

[118] ‘‘คจฺฉนฺเตนา’’ติ ปทํ ‘‘คนฺตพฺพ’’นฺติ ปเท กตฺตาฯ ตเถวาติ ยถา ปุริมภิกฺขุ กโรติ, ตเถวฯ วสนฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิสาเมตพฺพนฺติ โยชนาฯ รตฺติฏฺฐานนฺติ รตฺติํ วสนฏฺฐานํฯ

ยา ทีฆสาลา วา ยา ปณฺณสาลา วา อุปจิกานํ อุฏฺฐานฏฺฐานํ โหติ, ตโตติ โยชนาฯ ตสฺมินฺติ ทีฆสาลาทิเกฯ

หีติ สจฺจํ , ยสฺมา วา, สนฺติฏฺฐนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ สิลุจฺจโยติ ปพฺพโต, ตสฺมิํ เลณํ สิลุจฺจยเลณํ, ปพฺพตคุหาติ อตฺโถฯ อุปจิกาสงฺกาติ อุปจิกานํ อุฏฺฐานฏฺฐานนฺติ อาสงฺกาฯ ตโตติ ปาสาณปิฏฺฐิยํ วา ปาสาณถมฺเภสุ วา กตเสนาสนาทิโตฯ อาคนฺตุโก โย ภิกฺขุ อนุวตฺตนฺโต วสตีติ สมฺพนฺโธฯ โสติ อาคนฺตุโก ภิกฺขุฯ ปุน โสติ อาคนฺตุโก ภิกฺขุเยวฯ ตโตติ คเหตฺวา อิสฺสริเยน วสนโตฯ อุโภปีติ อาวาสิโกปิ อาคนฺตุโกปิ ทฺเว ภิกฺขูฯ เตสูติ ทฺวีสุ ตีสุฯ ปจฺฉิมสฺสาติ สพฺพปจฺฉิมสฺสฯ อาโภเคนาติ อาโภคมตฺเตน มุตฺติ นตฺถิ, อาปุจฺฉิตพฺพเมวาติ อธิปฺปาโยฯ อญฺญโตติ อญฺญาวาสโตฯ อญฺญตฺราติ อญฺญสฺมิํ อาวาเสฯ ตตฺเถวาติ อานีตาวาเสเยวฯ เตนาติ วุฑฺฒตเรน, ‘‘สมฺปฏิจฺฉิเต’’ติ ปเท กตฺตาฯ สมฺปฏิจฺฉิเตติ วุฑฺฒตเรน สมฺปฏิจฺฉิเตปิ อิตรสฺส คนฺตุํ วฏฺฏติ อาปุจฺฉิตตฺตาติ วทนฺติฯ นฏฺฐํ วาติ นฏฺเฐ วา เสนาสเน สติ คีวา น โหตีติ โยชนาฯ อญฺญสฺสาติ อวิสฺสาสิกปุคฺคลสฺสฯ นฏฺฐานีติ นฏฺเฐสุ มญฺจปีเฐสุ สนฺเตสุฯ

วุฑฺฒตโร ภิกฺขุ จ อิสฺสริโย จ ยกฺโข จ สีโห จ วาฬมิโค จ กณฺหสปฺโป จ วุฑฺฒ…เป.… กณฺหสปฺปา, เต อาทโย เยสํ เตติ วุฑฺฒ…เป.… กณฺหสปฺปาทโย, เตสุฯ อาทิสทฺเทน เปตาทโย สงฺคณฺหาติฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ฐาเนฯ อสฺสาติ ภิกฺขุโนฯ ‘‘ปลิพุทฺโธ’’ติ ปทสฺส อตฺถํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘อุปทฺทุโต’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. อนุปขชฺชสิกฺขาปทํ

[119] ฉฏฺเฐ รูมฺภิตฺวาติ นิวาเรตฺวา, อาวรณํ กตฺวาติ อตฺโถฯ วสฺสคฺเคนาติ วสฺสคณนายฯ อนุปขชฺชาติ เอตฺถ ขท หิํสายนฺติ ธาตุปาเฐสุ (สทฺทนีติธาตุมาลายํ 15 ทการนฺตธาตุ) วุตฺตตฺตา ขทสทฺโท หิํสตฺโถ โหติฯ อนุสมีปํ อุปคนฺตฺวา ขทนํ หิํ สนํ นาม อนุสมีปํ ปวิสนเมวาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อนุปวิสิตฺวา’’ติฯ