71. สีมานุชานนกถา

[138] นิมิตฺตา กิตฺเตตพฺพาติ นิมิตฺตานิ กิตฺเตตพฺพานิฯ นิการสฺส หิ อากาโรฯ นิมิตฺตํ กโตติ เอโส ปพฺพโต นิมิตฺตํ กโตติ โยชนาฯ เอเสว นโย ปรโตปิฯ ‘‘เอเสว นโย’’ติ อิมินา ‘‘ปุรตฺถิมาย ทิสาย กิํ นิมิตฺตํ? ปาสาโณ ภนฺเต, เอโส ปาสาโณ นิมิตฺต’’นฺติ อตฺถํ อติทิสติฯ เอเสว นโย เสเสสุปิฯ เกวลํ ปน วนอุทเกสุ ‘‘เอตํ วนํ, เอตํ อุทก’’นฺติ วตฺตพฺพํฯ นทิยํ ‘‘เอสา นที’’ติ วตฺตพฺพาฯ เอตฺถ ปนาติ เอติสฺสํ อุตฺตรายํ อนุทิสายํ ปนฯ หีติ ผลโชตโกฯ ตตฺถาติ ‘‘นิมิตฺตา กิตฺเตตพฺพา’’ติ วจเนฯ สีมมณฺฑลนฺติ สีมพิมฺพํฯ สมฺพนฺธนฺเตนาติ ปุริมนิมิตฺเตน ปจฺฉิมนิมิตฺตํ สมฺพนฺธนฺเตนฯ อิมินา เอกนฺตริกาทิวเสน นิมิตฺตกิตฺตนํ น วฏฺฏติ นิมิตฺเตนปิ นิมิตฺตานํ สมฺพนฺธาภาวโตติ ทสฺเสติฯ ปุริมนิมิตฺเตน ปจฺฉิมนิมิตฺตสฺส สมฺพนฺเธ สติ อชฺช เอกํ นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา สฺเว เอกํ นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวาติ เอวํ กาลนฺตเรปิ นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา สมฺมนิตุํ วฏฺฏตีติ วทนฺติฯ

ปพฺพโตติ เอตฺถ ปพฺพํ วุจฺจติ ผฬุ, ตํ เอตสฺมิํ อตฺถีติ ปพฺพโตฯ วาลิกราสิสฺส สุทฺธปํสุปพฺพตปสงฺคตฺตา วุตฺตํ ‘‘วาลิกราสิ ปน น วฏฺฏตี’’ติฯ อิตโรปีติ วาลิกราสิโต อญฺโญปิ ติวิโธ ปพฺพโตฯ หตฺถิปฺปมาณโตติ อฑฺฒฏฺฐมรตนหตฺถิปมาณโตฯ จตูสุ ทิสาสูติ วิหารสฺส จตูสุ ทิสาสุฯ จตูหิ วา ตีหิ วาติ เอตฺถ วาสทฺเทน ตโต อธิกานิปิ คเหตพฺพานิฯ เอเกน วา นิมิตฺเตนาติ โยชนาฯ อิโตติ ปพฺพตนิมิตฺตโตฯ ตสฺมาติ ยสฺมา เอเกน นิมิตฺเตน น วฏฺฏติ, ตสฺมาฯ ตนฺติ ปพฺพตํฯ ตสฺมาติ เอกสฺเสว นิมิตฺตสฺส กิตฺติตตฺตาฯ โย ปพฺพโต อตฺถิ, ตํ ปพฺพตนฺติ โยชนาฯ อนฺโตติ ปพฺพตสฺส อนฺโตฯ

ตติยภาคํ วาติ เอตฺถ วาสทฺเทน ปฐมภาโคปิ เอกเทโสปิ คเหตพฺโพฯ ตสฺสาติ ตตฺตกสฺส ปเทสสฺสฯ ตติยภาคาทิโต อปรํ สพฺพปพฺพตํ อนฺโตกตฺวา สมฺมตํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘สเจ’’ติอาทิฯ

ปาสาณนิมิตฺเต เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ โยชนาฯ ปสติ ฆนภาเวน พนฺธตีติ ปาสาโณฯ อยคุโฬปิ ปาสาณสงฺขเมว คจฺฉติ เตน ตสฺส สทิสตฺตาฯ อยคุโฬปีติ เอตฺถ ปิสทฺเทน ตมฺพกํสวฏฺฏโลหสุวณฺณรชตาทโยปิ สงฺคณฺหาติฯ โย โกจีติ สิลาปวาฬมณิอาทีสุ โย โกจิฯ ทฺวตฺติํสปลคุฬปิณฺฑปริมาณตา สณฺฐานโต คเหตพฺพา, น ตุลิตฺวา คณนวเสนฯ