ติสฺสตฺเถโรติ กมฺมวาจาจริยภูโต ติสฺสตฺเถโร ฯ สุมนตฺเถรสฺสาติ อุปชฺฌายภูตสฺส สุมนตฺเถรสฺสฯ อิทนฺติ นานุปชฺฌาเยน เอกสฺสาจริยสฺสานุสาวนํฯ เอส ปฏิกฺเขโปติ ‘‘น ตฺเวว นานุปชฺฌาเยนา’’ติ เอโส ปฏิกฺเขโปฯ

63. อุปสมฺปทาวิธิกถา

[126] ตํ อุปชฺฌนฺติ ตํ อุปชฺฌายํฯ ‘‘อุปชฺฌา’’ติ จ ‘‘อุปชฺฌาโย’’ติ จ หิ อตฺถโต เอกํ, พฺยญฺชนเมว นานํ ยถา ‘‘สภา สภาย’’นฺติฯ เอตฺถ อุปชฺฌาสทฺโท ราชาทิคโณ (รุปสิทฺธิ 599 สุตฺเต; สทฺทนีติ 1140 สุตฺเต), อุปชฺฌายสทฺโท ปุริสาทิคโณฯ สภาสทฺโท อิตฺถิลิงฺโค, สภายสทฺโท ปุลฺลิงฺโค วา นปุํสกลิงฺโค วาฯ ‘‘วิตฺถายนฺตี’’ติ สทฺโท นามธาตูติ อาห ‘‘วิตฺถทฺธคตฺตา โหนฺตี’’ติฯ วิตฺถสทฺโท หิ ทพฺพวาจกตฺตา นามสทฺโท, วิกาเรน ถทฺโธ คตฺโต เอเตสนฺติ วิตฺถา, ทฺธการสฺส โลปํ กตฺวา, ตโต อายปจฺจโย โหติฯ ยนฺติ ยํ อนฺตรายชาตํฯ ตว สรีเรติ ตุยฺหํ กาเยฯ ‘‘นิพฺพตฺต’’นฺติ อิมินา ‘‘ชาต’’นฺติ เอตฺถ ชนธาตุยา ชนนตฺถํ ทสฺเสติ, ‘‘วิชฺชมาน’’นฺติ อิมินา ชนีธาตุยา ปาตุภาวตฺถํ ทสฺเสติฯ สนฺตนฺติ สํวิชฺชมานํฯ อิติอาทิ กเถตพฺพนฺติ โยชนาฯ