อิมินา นฏฺฐปสาทตํ ทสฺเสติ ฯ อุภยโทสวเสนาติ อุปลกฺขณวเสน วุตฺตํ อนฺธมูคพธิรปพฺพาชเน ติโทสวเสนปิ วุตฺตตฺตาฯ เตติ หตฺถจฺฉินฺนาทโย ทฺวตฺติํสชเนฯ โอสารณํ อปตฺโต ปุคฺคโล อตฺถิ, ตํ ปุคฺคลํ สงฺโฆ โอสาเรติ เจติ โยชนาฯ โอสาเรตีติ สงฺเฆ ปเวเสติฯ

58. อลชฺชีนิสฺสยวตฺถุกถา

[120] ‘‘อลชฺชีนํ โอวาท’’นฺติ ปาฐเสเสน โยชิเต สามฺยตฺเถ สามิวจนมฺปิ ยุชฺชเตวฯ ตํ นยํ อทสฺเสตฺวา ‘‘อุปโยคตฺเถ สามิวจน’’นฺติ วุตฺตํฯ ‘‘ภิกฺขูหิ สภาคต’’นฺติ อิมินา ภิกฺขูหิ สมาโน สีลาทิคุณสงฺขาโต ภาโค อิมสฺสาติ ภิกฺขุสภาโค, ตสฺส ภาโว ภิกฺขุสภาคตนฺติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘ลชฺชิภาว’’นฺติ อิมินา ภาวปจฺจยสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ นวฏฺฐานนฺติ อภินวฏฺฐานํฯ คเตน ภิกฺขุนาติ สมฺพนฺโธฯ

เถโรติ นิสฺสยทายโก เถโรฯ คเหตุกาโมติ นิสฺสยํ คเหตุกาโมฯ อาจารนฺติ นิสฺสยปฏิปนฺนสฺส อาจารํฯ ตทเหวาติ ตสฺมิํ คตอหนิ เอวฯ อาโภคสฺส กตตฺตา, อรุณุคฺคมนสฺส จ อชานนตฺตา วุตฺตํ ‘‘อนาปตฺตี’’ติฯ อรุณุคฺคมนํ อชานนฺโตปิ อาโภคสฺส อกตตฺตา วุตฺตํ ‘‘อรุณุคฺคมเน ทุกฺกฏ’’นฺติฯ ‘‘ทฺเว ตีณิ ทิวสานี’’ติ ปเทน จตุ ปญฺจ ฉ ทิวสานิปิ คเหตพฺพานิ ลกฺขณหารนเยน อนิสฺสิเตน วสิตพฺพภาเวน สมานผลตฺตาฯ เตนาห ‘‘สตฺตาหํ วสิสฺสามี’’ติฯ ลทฺธปริหาโรติ ลทฺโธ ปริหาโร อาปตฺติอปนยนํ เยนาติ ลทฺธปริหาโรฯ

59. คมิกาทินิสฺสยวตฺถุกถา

[121] ‘‘กรณียนิสฺสโย’’ติ อิมินา นิสฺสยคหณํ นิสฺสโย อุตฺตรปทโลปวเสน, โส กรณีโย อิมสฺสาติ นิสฺสยกรณีโยติ วิเสสนปรนิปาตภาวํ ทสฺเสติฯ นิสฺสยํ อลภมาเนนาติ เอตฺถ กิํ นิสฺสยสฺส อลภนํ นามาติ อาห ‘‘อตฺตนา’’ติอาทิฯ วุตฺถปุพฺพนฺติ วสิตปุพฺพํฯ เอกรตฺตํ วสนฺเตนาปีติ ปิสทฺโท ทฺวิรตฺตาทิเก กา นาม กถาติ ทสฺเสติฯ วิสฺสมนฺโต วา สตฺถํ ปริเยสนฺโต วา หุตฺวาติ โยชนาฯ นาวาย คจฺฉนฺตสฺสาติ นาวาย อทฺธานมคฺคํ ปฏิปนฺนสฺสฯ

ยาจิยมาเนนาติ เอตฺถ พหุกตฺตุปสงฺคตฺตา วุตฺตํ ‘‘เตน คิลาเนนา’’ติฯ ‘‘มาเนนา’’ติ อิมินา ยาจิตุมสกฺกุเณยฺยตาทีนิ นิวตฺเตติฯ

ผาสุ โหตีติ เอตฺถ อาวาสสปฺปายาทิวเสน ผาสุ โหตีติ อาสงฺกา ภเวยฺยาติ อาห ‘‘สมถวิปสฺสนานํ ปฏิลาภวเสนา’’ติฯ หีติ สจฺจํฯ อิมํ ปริหารนฺติ อิมํ ผาสุวิหารปริหารํฯ ถามคตาย วิปสฺสนายาติ โยชนาฯ สมโถ วา ตรุโณ โหตีติ โยชนาฯ เอตสฺเสวาติ ตรุณสมถวิปสฺสนิกสฺเสว ภิกฺขุโนฯ ตสฺส นิสฺสายาติ เอตฺถ ตสฺส โอวาทํ นิสฺสายาติ โยชนาฯ อถ วา อุปโยคตฺเถ สามิวจนํฯ ตํ นิสฺสยทายกํ นิสฺสายาติ หิ อตฺโถฯ ยตฺตโก กาโล อาสฬฺหีปุณฺณมา อตฺถิ, ตตฺตกํ กาลนฺติ โยชนาฯ ‘‘อาสฬฺหีปุณฺณมา’’ติ เอตฺถ ‘‘ยาวา’’ติ นิปาตปโยคตฺตา อภิวิธิอวฌตฺเถ นิสฺสกฺกวจนํ ทฏฺฐพฺพํฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ฐาเนฯ

[122] ปาฬิยํ โคตฺเตนปีติ เอตฺถ ปิสทฺเทน น เกวลํ นาเมเนว, อถ โข โคตฺเตนปิ สาเวตุนฺติ ทสฺเสติฯ ตสฺมา ‘‘อายสฺมโต ปิปฺปลิสฺสา’’ติ นามํ สาเวตฺวาติปิ ‘‘อายสฺมโต มหากสฺสปสฺสา’’ติ โคตฺตํ สาเวตฺวาปิ อนุสาเวตพฺพํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘มหากสฺสปสฺสา’’ติอาทิฯ อิมินา ‘‘โกนาโม เต อุปชฺฌาโย? อุปชฺฌาโย เม ภนฺเต อายสฺมา มหากสฺสโป นามา’’ติอาทีสุ โคตฺตมฺปิ นาเมเนว สงฺคหิตนฺติ สิทฺธํ โหติฯ