ปุน ปฏิจฺฉนฺนํ ปากฏนฺติ ราควเสน ปฏิจฺฉนฺนํ ปากฏํฯ ปรํ คณฺหาเปตีติ ปรเมว คณฺหาเปตีติ อตฺโถฯ อิทนฺติ การณํฯ เอเตสนฺติ ทฺวินฺนํ อุภโตพฺยญฺชนกานํฯ กุรุนฺทิยํ ปน วุตฺตํ, กิํ วุตฺตนฺติ โยชนาฯ ตตฺถาติ อุภโตพฺยญฺชนเกฯ วิจารณกฺกโมติ วีมํสนานุกฺกโมฯ ‘‘ตตฺถ วิจารกฺกโม’’ติปิ ปาโฐฯ วิจารณกฺกโม ธมฺมสงฺคหฏฺฐกถาย เวทิตพฺโพ, อิธ ปน กิํ เวทิตพฺพนฺติ อาห ‘‘อิทมิธ เวทิตพฺพ’’นฺติฯ ตตฺถ อิทนฺติ นปพฺพชฺชูปสมฺปทการณํฯ อิธาติ อิมิสฺสํ วินยฏฺฐกถายํฯ

55. อนุปชฺฌายกาทิวตฺถุกถา

[117] เตน โข ปน สมเยนาติ เอตฺถ ตสทฺทสฺส อนิยมนิทฺเทสภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เยน สมเยนา’’ติฯ สิกฺขาปทํ อปญฺญตฺตํ โหตีติ ‘‘น ภิกฺขเว อนุปชฺฌายโก อุปสมฺปาเทตพฺโพ’’ติ สิกฺขาปทํ อปญฺญตฺตํ โหติฯ ‘‘อุปชฺฌายวิรหิต’’นฺติ อิมินา อนุปชฺฌายกนฺติ เอตฺถ อการสฺส วิรหตฺถํ ทสฺเสติฯ อุปชฺฌายวิรหิตํ อุปสมฺปทาเปกฺขนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘เอว’’นฺติอาทินา โทสํ ทสฺเสติฯ อุปชฺฌํ อคาหาเปตฺวาติ ‘‘อุปชฺฌาโย เม ภนฺเต โหหี’’ติ (มหาว. 65; มหาว. อฏฺฐ. 64) อุปชฺฌํ อคาหาเปตฺวาฯ อุปสมฺปาเทนฺตสฺส การกสงฺฆสฺสาติ โยชนาฯ กมฺมํ ปนาติ อุปสมฺปทกมฺมํ ปนฯ ‘‘เอเสว นโย’’ติ อิมินา อุปสมฺปาเทนฺตสฺส อาปตฺติ, กมฺมํ ปน น กุปฺปตีติ วจนํ อติทิสติฯ