อสฺสาติ ภิกฺขุสฺสฯ อิมนฺติ ทาสํฯ อภิรมิสฺสตีติ ภิกฺขุภาเว อภิรมิสฺสติฯ วิพฺภมิสฺสตีติ วินิวตฺเตตฺวา คิหิภาวํ ภมิสฺสติฯ อิติ วตฺวา เทนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ นิสฺสามิกทาโสติ ปริคฺคาหกสามิกวิรหิโต ทาโส ฯ นิสฺสามิกสฺส ทาสสฺส ราชา สามี, ตสฺมา รญฺญา อปริคฺคหิเต อตฺตนาว อตฺตานํ ภุชิสฺสํ กาตุํ วฏฺฏติฯ ปริคฺคหิเต ราชานํ การาเปตุํ วฏฺฏติฯ อชานนฺโตติ อตฺตโน ทาสภาวมชานนฺโตฯ

อนุราธปุราติ อนุราธนครโต นิกฺขมิตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ โสติ ปุตฺโตฯ อิธาติ โรหเณฯ มาตรํ ปุจฺฉิตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ อาคมฺมาติ อาคนฺตฺวาฯ อติจฺฉถาติ อติกฺกมิตฺวา อิจฺฉถ, อิธ กิญฺจิ เทยฺยธมฺมํ นตฺถิ, อิทํ อติกฺกมิตฺวา อญฺญตฺถ ฐาตุมิจฺฉถาติ วุตฺตํ โหติฯ เตติ ฆรสามิกาฯ จตูหิ ปจฺจเยหิ ปฏิชคฺคนฺตา วสาเปสุนฺติ โยชนาฯ

35. กมฺมารภณฺฑุวตฺถุอาทิกถา

[98] ตุลาธารมุณฺฑโกติ มานภณฺฑธาโร มุณฺฑโกฯ อิมินา กมฺมารภณฺฑูติ เอตฺถ กมฺมารสทฺโท ตุลาธารปริยาโย, ภณฺฑุสทฺโท มุณฺฑกปริยาโยติ ทสฺเสติฯ ตุลาธาโร หิ อลงฺการวิกติกรณตฺถาย กมฺมํ อรติ ชานาตีติ กมฺมาโรติ วุจฺจติฯ มุณฺฑโก ภณฺฑียติ ‘‘มุณฺโฑ’’ติ ปริภาสียตีติ ภณฺฑูติ วุจฺจติฯ ‘‘สุวณฺณการปุตฺโต’’ติ อิมินา ตสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ อปโลเกตุนฺติ เอตฺถ อปปุพฺโพ โลกสทฺโท อาปุจฺฉนตฺโถติ อาห ‘‘อาปุจฺฉิตุ’’นฺติฯ ‘‘ภณฺฑุกมฺมตฺถายา’’ติ อิมินา ภณฺฑุกมฺมายาติ เอตฺถ ตทตฺเถ จตุตฺถีติ ทสฺเสติฯ ตตฺราติ ‘‘สงฺฆํ อปโลเกตุ’’นฺติอาทิวจเนฯ สีมาปริยาปนฺเนติ วิหารสีมาย วา อุปจารสีมาย วา ปริยาปนฺเนฯ ตตฺถาติ ภิกฺขูนํ สนฺนิปาตฏฺฐานํฯ เอตฺถ จาติ อาปุจฺฉเน จฯ วตฺตุํ วฏฺฏติเยวาติ ปญฺจสุ วากฺเยสุ ยํกิญฺจิ วากฺยํ กเถตุํ วฏฺฏติเยวฯ ปิสทฺเทน ‘‘อิมสฺส มุณฺฑกมฺมํ อาปุจฺฉามี’’ติ วากฺยมฺปิ สงฺคณฺหาติฯ