เมนู

28. โจรวตฺถุกถา

[91] ทิฏฺฐปุพฺโพติ องฺคุลิมาโล ปุพฺเพ ทิฏฺโฐฯ อยนฺติ โจโรฯ โสติ องฺคุลิมาโลฯ อญฺเญสํ สนฺติกา วจนํ สุณนฺตีติ โยชนาฯ เตติ มนุสฺสาฯ อุพฺพิชฺชนฺติปีติ กาเยน อุพฺพิชฺชนฺติปิฯ อุตฺตสนฺติปีติ จิตฺเตน อุตฺตสนฺติปิฯ องฺคุลิมาโล ภิกฺขูหิ น ปพฺพาชิโต, นนุ ภควตา ปน สยํ ปพฺพาชิโต, อถ กสฺมา ‘‘น ภิกฺขเว’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ภควา สยํ ธมฺมสฺสามี’’ติฯ ธมฺมสฺสามีติ จ ธมฺมสฺส อิสฺสโร, ธมฺเมน วา เทวมนุสฺสานํ อิสฺสโร, อธิปตีติ อตฺโถฯ ภิกฺขูนํ อกรณตฺถาย ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทนฺติ โยชนาฯ ตตฺถาติ ‘‘น ภิกฺขเว’’ติอาทิวจเนฯ ‘‘ธชํ พนฺธิตฺวา’’ติอาทินา ธชสฺส พนฺธนํ ธชพนฺโธ, ธชพนฺโธ วิยาติ ธชพนฺโธ, ธชพนฺโธ หุตฺวา จรตีติ ธชพนฺโธติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ตสฺมาติ ยสฺมา ธชพนฺโธ, ตสฺมาฯ โยติ โจโรฯ ปนฺถทุหนํ วาติ ปนฺเถ ทุหนํ วาฯ ปญฺญายติ จาติ เอตฺถ จสทฺโท วากฺยสมฺปิณฺฑนตฺโถฯ น เกวลญฺหิ วิจรติเยว, อถ โข ปญฺญายติ จาติ อตฺโถฯ อิทนฺติ โจรกมฺมํฯ รชฺชนฺติ ราชภาวํฯ โสติ ราชปุตฺโตฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ตสฺมินฺติ ราชปุตฺเตฯ ปุพฺเพติ ปุพฺพกาเลฯ นฺติ โจรํฯ เอวนฺติ อิมินากาเรน, ชานนฺติ เจติ โยชนาฯ อทิสฺสมานาติ อตฺตานํ อปญฺญายมานาฯ อิทํ สนฺธิจฺเฉทาทิโจเร สนฺธาย วุตฺตํ, น อมฺพลพุชาทิโจเรฯ ปจฺฉาปีติ เถยฺยกรณโต ปจฺฉาปิฯ เตปีติ โจเรปิฯ

[92] ภเยนาติ ภยโตฯ เอเต ปนาติ ภิกฺขู ปนฯ ลทฺธาภยตฺตาติ ราชโต ลทฺโธ อภโย อิเมหีติ ลทฺธาภยา, เตสํ ภาโว ลทฺธาภยตฺตํ, ตสฺมาฯ การเภทโกติ เอตฺถ การสทฺโท รุกฺขวิเสเส =09 จ สกฺกาเร จ พนฺธนาลเย จ ปวตฺตติ, อิธ ปน พนฺธนาลเยติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘การํ วุจฺจติ พนฺธนาคาร’’นฺติฯ พนฺธนาคารญฺหิ กโรนฺติ ตํ ปเวสิเต ชเน หิํสนฺติ เอตฺถาติ ‘‘การา’’ติ วุจฺจติฯ อิธาติ ‘‘การเภทโก’’ติปเทฯ ทีปพนฺธนํ วา โหตูติ โยชนาฯ อิเมหิ ปเทหิ น เกวลํ พนฺธนาคารํเยว การา นาม โหติ, อถ โข อนฺทุพนฺธนาทีนิปิ การาเยว นามาติ ทสฺเสติฯ โยติ โจโรฯ เอเตสูติ พนฺธเนสุฯ มุญฺจิตฺวา วาติ รชฺชุพนฺธนํ นิพฺเพเฐตฺวา วาฯ อิเมหิ ปเทหิ น เกวลํ การาย ภินฺทนโต เอว การเภทโก นาม โหติ, อถ โข ฉินฺทนมุญฺจนวิวรเณหิปิ การเภทโกเยว นามาติ ทสฺเสติฯ ทีปนฺตรนฺติ พนฺธนทีปโต อนฺตรํ อญฺญํ ทีปนฺติ อตฺโถฯ จกฺกวาฬพนฺธนํ ภินฺทิตฺวา จกฺกวาฬนฺตรํ คโต อฏฺฐกถายํ น วุตฺโตฯ โสติ นโจรโกฯ คามนิคมปฏฺฏนาทีนีติ เอตฺถ ปฏฺฏนนฺติ นาวาปฏฺฏนํ, สกฏปฏฺฏนญฺจฯ เกณิยาติ รญฺโญ ทาตพฺพอาเยนฯ นฺติ เกณิํฯ นิธานนฺติ นิกฺขณิตฺวา ฐปิตํ ธนํฯ อุปสํหริตฺวาติ ราชาทีนํ สนฺติกํ หริตฺวาฯ นฺติ กสิกมฺมาทีหิ สมฺปาเทตฺวา ชีวนฺตํฯ ตตฺเถวาติ พนฺธาปิตฏฺฐาเนเยวฯ

[93] ยตฺถาติ ยสฺมิํ ฐาเนฯ โย โกจิ ปลาโตติ สมฺพนฺโธฯ นนฺติ ยํ กิญฺจิ ชนํ, ลิขาเปตีติ โยชนาฯ ปณฺเณ วาติ กุเส วาฯ อสฺสาติ ชนสฺสฯ ทณฺฑนฺติ ธนทณฺฑํฯ ลิขิตโกติ ลิขิตพฺโพติ ลิขิโต, โสเยว ลิขิตโกฯ

[94] โย ปน กสาหิ หญฺญตีติ สมฺพนฺโธฯ อิมินา อญฺเญหิ กสาหิ หญฺญตีติ กสาหโตติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ‘‘อยเมว เต ทณฺโฑ โหตู’’ติ อิมินา กตํ ทณฺฑกมฺมํ อิมสฺสาติ กตทณฺฑกมฺโมติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ อลฺลวโณติ ตินฺตวโณฯ