ยถา อุปชฺฌายมูลกํ จีวรํ ปริเยสิตพฺพํ, ปตฺตมฺปิ ตเถวาติ อตฺโถฯ อิทนฺติ ปตฺตจีวรํฯ อิมสฺสาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺสฯ อญฺเญติ อุปชฺฌายโต อปเรฯ เตหิปีติ อญฺเญหิปิฯ วิโลมาติ ปฏิโลมาฯ อายตฺตนฺติ อธีนํฯ อายตฺตชีวิกตฺตาติ อญฺญติตฺถิยปุพฺพสฺส อุปชฺฌาเยน อายตฺตชีวิกตฺตาฯ ตสฺสาติ อุปชฺฌายสฺสฯ วจนกโรติ วจนํ กโรฯ วากฺเยปิ สมาเสปิ วจนสทฺทสฺส ‘‘ตสฺสา’’ติ ปทเมว อเปกฺขตฺตา ‘‘วจนกโร’’ติ สมาโส โหติฯ เอเสว นโย ‘‘อุปชฺฌาเยน อายตฺตชีวกตฺตา’’ติ เอตฺถาปิฯ เตนาติ วจนกรเหตุนาฯ

อคฺคิปริจรณกาติ =06 อคฺคิปูชกาฯ อิมินา อคฺคิํ ปริจรนฺตีติ อคฺคิกาติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ ตาปสาติ ชฏาธราฯ เต หิ ยสฺมา ชฏา จ ตโป จ เอเตสมตฺถิ, ตสฺมา ‘‘ชฏิลา’’ติ จ ‘‘ตาปสา’’ติ จ วุจฺจนฺติฯ เอเตติ ชฏิลกาฯ ‘‘กิริยํ น ปฏิพาหนฺตี’’ติ วุตฺตวจนสฺส อตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อตฺถิ กมฺมํ, อตฺถิ กมฺมวิปาโก’’ติฯ เอตเทว ปพฺพชฺชนฺติ เอตํ เอว ตาปสปพฺพชฺชํฯ เอเตสนฺติ ชฏิลานํฯ สาสเนติ พุทฺธสฺส สาสเนฯ เตสนฺติ ญาตีนํ, อิมํ ปริหารนฺติ สมฺพนฺโธฯ เตติ ญาตโยฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ญาติเสฏฺฐสฺสาติ ญาติเยว เสฏฺโฐ, ญาตีนํ วาติ ญาติเสฏฺโฐ, ตสฺส, พุทฺธสฺสาติ สมฺพนฺโธฯ

26. ปญฺจาพาธวตฺถุกถา

[88] มคเธสูติ เอตฺถ พหุวจนปเทน วุตฺตตฺตา ชนปทสฺส นามนฺติ อาห ‘‘มคธนามเก ชนปเท’’ติฯ อมนุสฺสานญฺจาติ มนุสฺเสหิ อญฺญสตฺตานญฺจฯ อุสฺสนฺนสทฺโท จ อุสฺสทสทฺโท จ วุฑฺฒิปฺปตฺตปริยาโยติ อาห ‘‘อุสฺสนฺนา วุฑฺฒิปฺปตฺตา’’ติฯ ‘‘ผาติปฺปตฺตา’’ติ อิมินา ตเมวตฺถํ ทสฺเสติฯ เตหีติ กุฏฺฐาทีหิ ปญฺจหิ อาพาเธหิฯ

ตตฺถาติ กุฏฺฐาทีสุ ปญฺจสุ อาพาเธสุฯ อาพาธิกํ อาภุโส พาธติ ปีเฬตีติ อาพาโธ, องฺคปจฺจงฺคํ กุฏติ ฉินฺทตีติ กุฏฺฐํฯ ‘‘รตฺตกุฏฺฐํ วา’’ติอาทีสุ วาสทฺเทน เสตกุฏฺฐาทีนิปิ สงฺคณฺหาติฯ