4. จตุตฺถสิกฺขาปทํ

[806] จตุตฺเถ รญฺโญ โอโรธา ราโชโรธา, ปุราเณ ราโชโรธา ปุราณราโชโรธาติ วจนตฺถํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ปุราเณ’’ติอาทิฯ ‘‘คิหิภาเว’’ติ อิมินา ปุราเณติ เอตฺถ ณปจฺจยสฺส สรูปํ ทสฺเสติฯ จิราจิรนฺติ นิปาตปฏิรูปกํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘จิเรน จิเรนา’’ติฯ ‘‘สกฺโกถา’’ติ อิมินา กถํ ตุมฺเห ราคจิตฺตํ ปฏิหนิตฺวา อตฺตานํ ธาเรถ ธาเรตุํ สกฺโกถาติ อตฺถํ ทสฺเสติฯ อนาโรจิเตปีติ ภูตโต อนาโรจิเตปิฯ

[807] ชตุนาติ ลาขายฯ ปฏฺฐทณฺฑเกติ ปฏุภาเวน ฐาติ ปวตฺตตีติ ปฏฺโฐ, โสเยว ทณฺโฑ ปฏฺฐทณฺโฑ, ตสฺส ปเวสนํ ปฏฺฐทณฺฑกํ, ตสฺมิํ นิมิตฺตภูเตฯ เอตนฺติ ‘‘ชตุมฏฺฐเก’’ติ เอตํ วจนนฺติฯ จตุตฺถํฯ

5. ปญฺจมสิกฺขาปทํ

[810] ปญฺจเม ‘‘อติคมฺภีร’’นฺติปทํ กิริยาวิเสสนนฺติ อาห ‘‘อติอนฺโต ปเวเสตฺวา’’ติฯ ‘‘อุทเกน โธวนํ กุรุมานา’’ติ อิมินา ‘‘อุทกสุทฺธิก’’นฺติปทสฺส อุทเกน สุทฺธิยา กรณนฺติ อตฺถํ ทสฺเสติฯ

[812] ทฺวงฺคุลปพฺพปรมนฺติ เอตฺถ ทฺเว องฺคุลานิ จ ทฺเว ปพฺพานิ จ ทฺวงฺคุลปพฺพํ, อุตฺตรปเท ปุพฺพปทโลโปฯ ทฺวงฺคุลปพฺพํ ปรมํ ปมาณํ เอตสฺส อุทกสุทฺธิกสฺสาติ ทฺวงฺคุลปพฺพปรมํฯ วิตฺถารโต ทฺวงฺคุลปรมํ, คมฺภีรโต ทฺวิปพฺพปรมนฺติ วุตฺตํ โหติฯ เตนาห ‘‘วิตฺถารโต’’ติอาทิฯ องฺคุลํ ปเวเสนฺติยาติ สมฺพนฺโธฯ หีติ สจฺจํฯ ‘‘จตุนฺนํ วา’’ติ อิทํ อุกฺกฏฺฐวเสน วุตฺตํ, ติณฺณมฺปิ ปพฺพํ น วฏฺฏติ, จตุนฺนํ ปน ปเควาติ อตฺโถติฯ ปญฺจมํฯ

6. ฉฏฺฐสิกฺขาปทํ

[815] ฉฏฺเฐ ภตฺตสฺส วิสฺสชฺชนํ ภตฺตวิสฺสคฺโคติ วุตฺเต ภตฺตกิจฺจนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ภตฺตกิจฺจ’’นฺติฯ ปานียสทฺเทน ปานียถาลกํ คเหตพฺพํ , วิธูปนสทฺเทน พีชนี คเหตพฺพา, อุปสทฺโท สมีปตฺโถติ สพฺพํ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เอเกน หตฺเถนา’’ติอาทิฯ ‘‘อจฺจาวทตี’’ติปทสฺส อติกฺกมิตฺวา วทนาการํ ทสฺเสติ ‘‘ปุพฺเพปี’’ติอาทินาฯ

[817] ‘‘สุทฺธอุทกํ วา โหตู’’ติอาทินา ‘‘ปานีเยนา’’ติ วจนํ อุปลกฺขณํ นามาติ ทสฺเสติฯ ทธิมตฺถูติ ทธิมณฺฑํ ทธิโน สาโร, ทธิมฺหิ ปสนฺโนทกนฺติ วุตฺตํ โหติฯ รโสติ มจฺฉรโส มํสรโสฯ ‘‘อนฺตมโส จีวรกณฺโณปี’’ติ อิมินา ‘‘วิธูปเนนา’’ติ วจนํ นิทสฺสนํ นามาติ ทสฺเสติฯ

[819] เทตีติ สยํ เทติฯ ทาเปตีติ อญฺเญน ทาเปติฯ อุภยมฺปีติ ปานียวิธูปนทฺวยมฺปีติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. สตฺตมสิกฺขาปทํ

[822] สตฺตเม ‘‘ปโยคทุกฺกฏํ นามา’’ติ อิมินา เหฏฺฐา วุตฺเตสุ อฏฺฐสุ ทุกฺกเฏสุ ปุพฺพปโยคทุกฺกฏํ ทสฺเสติฯ น เกวลํ ปุพฺพปโยคทุกฺกฏํ เอตฺตกเมว, อถ โข อญฺญมฺปิ พหุ โหตีติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ตสฺมา’’ติอาทิฯ สงฺฆฏฺฏเนสุปีติ วิโลฬเนสุปิฯ ทนฺเตหิ สงฺขาทตีติ ทนฺเตหิ จุณฺณวิจุณฺณํ กโรติฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท, อญฺญาย ภิกฺขุนิยา การาเปตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘อญฺญายา’’ติปทํ ‘‘วิญฺญาเปตฺวา’’ติ ปเท การิตกมฺมํฯ มาตรมฺปีติ เอตฺถ ปิสทฺโท อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชนฺติยา ปเควาติ ทสฺเสติฯ ตาย วาติ วิญฺญาปิตภิกฺขุนิยา วาฯ ตนฺติ อามกธญฺญํฯ ตนฺติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตวจนํฯ ปุพฺพาปรวิรุทฺธนฺติ ปุพฺพาปรโต วิรุทฺธํฯ ‘‘อญฺญาย…เป.… ทุกฺกฏเมวา’’ติ ปุพฺพวจเน ทุกฺกฏเมว วุตฺตํ, ปุน ‘‘อญฺญาย…เป.… ทุกฺกฏ’’นฺติ จ ปจฺฉิมวจเน ปาจิตฺติยญฺจ ทุกฺกฏญฺจ วุตฺตํ, ตสฺมา ปุพฺพาปรวิรุทฺธนฺติ วุตฺตํ โหติฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ

[823] ลพฺภมานํ อามกธญฺญนฺติ สมฺพนฺโธฯ อญฺญํ วา ยํกิญฺจีติ มุคฺคมาสาทีหิ วา ลาพุกุมฺภณฺฑาทีหิ วา อญฺญํ ยํกิญฺจิ ติลาทิํ วาติฯ สตฺตมํฯ