เมนู

2. ทุติยปาราชิกสิกฺขาปทํ

[664] ทุติเย กจฺจิ โน สาติ เอตฺถ โนสทฺโท นุสทฺทตฺโถติ อาห ‘‘กจฺจิ นุ สา’’ติฯ ปริวารวิปตฺตีติ ปริชนสฺส วินาสนํฯ ‘‘อกิตฺตี’’ติ เอตฺถ สมฺมุขา นินฺทํ คเหตฺวา ‘‘อยโส’’ติอิมินา ปรมฺมุขา นินฺทา คเหตพฺพาติ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘ปรมฺมุขครหา วา’’ติฯ

[666] ‘‘ยา ปาราชิกํ อาปนฺนา’’ติอิมินา ‘‘สา วา’’ติ เอตฺถ ตสทฺทสฺส วิสยํ ทสฺเสติฯ จตุนฺนนฺติ นิทฺธารณตฺเถ เจตํ สามิวจนํ, จตูสูติ อตฺโถฯ ปจฺฉาติ สพฺพปาราชิกานํ ปจฺฉาฯ อิมสฺมิํ โอกาเสติ ปฐมตติยปาราชิกานมนฺตเร ฐาเนฯ ฐปิตนฺติ สงฺคีติกาเรหิ นิกฺขิตฺตํฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเทฯ ตตฺราติ ทุฏฺฐุลฺลสิกฺขาปเทติฯ ทุติยํฯ

3. ตติยปาราชิกสิกฺขาปทํ

[669] ตติเย อสฺสาติ ‘‘ธมฺเมน วินเยนา’’ติ ปทสฺสฯ ปทภาชนํ วุตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ ญตฺติสมฺปทา เจว อนุสาวนสมฺปทา จ สตฺถุสาสนํ นามาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ญตฺติ…เป.… สมฺปทาย จา’’ติฯ สตฺถุสาสเนนาติ จ สตฺถุ อาณายฯ กมฺมนฺติ อุกฺเขปนียกมฺมํฯ ตตฺถาติ สงฺเฆฯ ‘‘วจนํ นาทิยตี’’ติอาทีสุ วิย สงฺฆํ วา นาทิยตีติ เอตฺถ นาทิยนํ นาม นานุวตฺตนเมวาติ อาห ‘‘นานุวตฺตตี’’ติฯ ตตฺถาติ สงฺฆาทีสุฯ อยํ ตาว สํวาโสติ สห ภิกฺขู วสนฺติ เอตฺถาติ สํวาโสติ อตฺเถน อยํ เอกกมฺมาทิ สํวาโส นามฯ ‘‘สห อยนภาเวนา’’ติอิมินา สห อยนฺติ ปวตฺตนฺตีติ สหายาติ วจนตฺถํ ทสฺเสติฯ เตติ ภิกฺขูฯ เยหิ จาติ ภิกฺขูหิ จฯ ตสฺสาติ อุกฺขิตฺตกสฺสฯ เตนาติ อุกฺขิตฺตเกนฯ อตฺตโนติ อุกฺขิตฺตกสฺสาติฯ ตติยํฯ

4. จตุตฺถปาราชิกสิกฺขาปทํ

[675] จตุตฺเถ เมถุนราเคน อวสฺสุตา นาธิปฺเปตา, กายสํสคฺคราเคน อวสฺสุตาวาธิปฺเปตาติ อาห ‘‘กายสํสคฺคราเคน อวสฺสุตา’’ติ ฯ ‘‘ปุริสปุคฺคลสฺสา’’ติปทํ น หตฺถสทฺเทน สมฺพนฺธิตพฺพํ, คหณสทฺเทเนว สมฺพนฺธิตพฺพนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘ยํ ปุริสปุคฺคเลนา’’ติอาทิฯ นฺติ คหณํ, ‘‘หตฺถคฺคหณ’’นฺติ วุตฺตวจนํ อุปลกฺขณมตฺตเมวาติ อาห ‘‘อญฺญมฺปี’’ติอาทิฯ ตตฺถ ‘‘อญฺญมฺปี’’ติ หตฺถคหณโต อิตรมฺปิฯ อปาราชิกกฺเขตฺเตติ อุพฺภกฺขเก อโธชาณุมณฺฑเลฯ อสฺสาติ ‘‘หตฺถคฺคหณ’’นฺติปทสฺสฯ เอตฺถาติ ‘‘อสทฺธมฺมสฺส ปฏิเสวนตฺถายา’’ติปเทฯ กายสํสคฺโคติ กายสํสคฺโค เอวฯ เตน วุตฺตํ ‘‘น เมถุนธมฺโม’’ติฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ เอตฺถาติ กายสํสคฺคคหเณฯ สาธกนฺติ ญาปกํฯ

ติสฺสิตฺถิโยติ ภุมฺมตฺเถ เจตํ อุปโยควจนํฯ ตีสุ อิตฺถีสูติ หิ อตฺโถ, ติสฺโส อิตฺถิโย อุปคนฺตฺวาติ วา โยเชตพฺโพฯ เอเสว นโย ปรโตปิฯ ยํ เมถุนํ อตฺถิ, ตํ น เสเวติ โยชนาฯ น เสเวติ จ น เสวติฯ ติการสฺส หิ เอกาโรฯ ตโย ปุริเสติ ตีสุ ปุริเสสุ, เต วา อุปคนฺตฺวาฯ ตโย จ อนริยปณฺฑเกติ ตีสุ อนริยสงฺขาเตสุ อุภโตพฺยญฺชนเกสุ จ ปณฺฑเกสุ จ, เต วา อุปคนฺตฺวาติ โยชนาฯ น จาจเร เมถุนํ พฺยญฺชนสฺมินฺติ อตฺตโน นิมิตฺตสฺมิํ เมถุนํ น จ อาจรติฯ อิทํ อนุโลมปาราชิกํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เฉชฺชํ สิยา เมถุนธมฺมปจฺจยาติ เมถุนธมฺมการณา เฉชฺชํ สิยา, ปาราชิกํ ภเวยฺยาติ อตฺโถฯ กุสเลหีติ ปญฺหาวิสชฺชเน เฉเกหิ, เฉกกาเมหิ วาฯ อยํ ปญฺโห อฏฺฐวตฺถุกํ สนฺธาย วุตฺโตฯ

ปญฺหาวิสชฺชนตฺถาย จินฺเตนฺตานํ เสทโมจนการณตฺตา ‘‘เสทโมจนคาถา’’ติ วุตฺตาฯ วิรุชฺฌตีติ ‘‘น เมถุนธมฺโม’’ติ วจเนน ‘‘เฉชฺชํ สิยา เมถุนธมฺมปจฺจยา’’ติ วจนํ วิรุชฺฌติ, น สเมตีติ อตฺโถฯ อิติ เจ วเทยฺย, น วิรุชฺฌติฯ กสฺมา? เมถุนธมฺมสฺส ปุพฺพภาคตฺตาติ โยชนาฯ อิมินา เมถุนธมฺมสฺส ปุพฺพภาคภูโต กายสํสคฺโคว อุปจาเรน ตตฺถ เมถุนธมฺมสทฺเทน วุตฺโต, น ทฺวยํทฺวยสมาปตฺตีติ ทีเปติฯ หิสทฺโท วิตฺถารโชตโกฯ ปริวาเรเยว วุตฺตานีติ สมฺพนฺโธฯ วณฺณาวณฺโณติ สุกฺกวิสฏฺฐิฯ