5. กพฬวคฺค-อตฺถโยชนา
[617] ‘‘มุขทฺวาร’’นฺติ กมฺมสฺส ‘‘อนาหเฏ’’ติ จ ‘‘วิวริสฺสามี’’ติ จ ทฺวีสุ กิริยาสุ สมฺพนฺธภาวํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘อนาหริเต มุขทฺวาร’’นฺติฯ
[618] สกลํ หตฺถนฺติ ปญฺจงฺคุลิํ สนฺธาย วุตฺตํฯ
[619] สกพเฬนาติ เอตฺถ กพฬสทฺเทน วจนสฺส อปริปุณฺณการณํ สพฺพมฺปิ คเหตพฺพํฯ
[620] ปิณฺฑุกฺเขปกนฺติอาทีสุ วิจฺฉตฺเถ กปจฺจโยติ อาห ‘‘ปิณฺฑํ อุกฺขิปิตฺวา อุกฺขิปิตฺวา’’ติฯ ตฺวาสทฺเทน กิริยาวิเสสนภาวํ ทสฺเสติฯ
[624] ‘‘อวกิริตฺวา’’ติ อิมินา สิตฺถาวการกนฺติ เอตฺถ อวปุพฺโพ กิรธาตุเยว, น กรธาตูติ ทสฺเสติฯ
[626] ‘‘จปุจปู’’ติ เอวํ สทฺทนฺติ ‘‘จปุจปู’’ติ เอวํ อนุกรณรวนฺติฯ ปญฺจโม วคฺโคฯ
6. สุรุสุรุวคฺค-อตฺถโยชนา
[627] ‘‘สุรุสุรู’’ติ เอวํ สทฺทนฺติ ‘‘สุรุสุรู’’ติ เอวํ อนุกรณรวํฯ ทวนํ กีฬนนฺติ อิมินา วจนตฺเถน ปริหาโส ทโว นามาติ อาห ‘‘ทโวติ ปริหาสวจน’’นฺติฯ ตนฺติ โส ทโวฯ ลิงฺควิปลฺลาโส เหสฯ น กาตพฺพํ น กาตพฺโพติ สมฺพนฺโธฯ สิลกพุทฺโธติ สิลาย กโต, สิเลน นิยุตฺโต วา พุทฺโธฯ อปฏิพุทฺโธติ อปฏิวิทฺโธ พุทฺโธ, ปริหาสวจนเมตํฯ โคธมฺโมติ คุนฺนํ ธมฺโมฯ อชธมฺโมติ อชานํ ธมฺโมฯ มิคสงฺโฆติ มิคานํ สงฺโฆฯ ปสุสงฺโฆติ ปสูนํ สงฺโฆฯ
[628] ‘‘ภุญฺชนฺเตนา’’ติ ปทํ ‘‘นิลฺเลหิตุ’’นฺติ ปเท ภาวกตฺตาฯ