ตตฺถาติ ‘‘ถูปีกต’’นฺติอาทิวจเนฯ เตสนฺติ อภยตฺเถรติปิฏกจูฬนาคตฺเถรานํฯ อิติ ปุจฺฉิํสุ, เตสญฺจ เถรานํ วาทํ อาโรเจสุนฺติ โยชนาฯ เถโรติ จูฬสุมนตฺเถโรฯ เอตสฺสาติ ติปิฏกจูฬนาคตฺเถรสฺส ฯ สตฺตกฺขตฺตุนฺติ สตฺต วาเรฯ กุโตติ กสฺสาจริยสฺส สนฺติกาฯ ตสฺมาติ ยสฺมา ยาวกาลิเกน ปริจฺฉินฺโน, ตสฺมาฯ อามิสชาติกํ ยาคุภตฺตํ วา ผลาผลํ วาติ โยชนาฯ ตญฺจ โขติ ตญฺจ สมติตฺถิกํฯ อิตเรน ปนาติ นาธิฏฺฐานุปเคน ปตฺเตน ปนฯ ยํ ปูวอุจฺฉุขณฺฑผลาผลาทิ เหฏฺฐา โอโรหติ, ตํ ปูวอุจฺฉุขณฺฑผลาผลาทีติ โยชนาฯ ปูววฏํสโกติ เอตฺถ วฏํสโกติ อุตฺตํโสฯ โส หิ อุทฺธํ ตสียเต อลงฺกรียเตติ วฏํโสติ วุจฺจติ อุการสฺส วการํ, ตการสฺส จ ฏการํ กตฺวา, โสเยว วฏํสโก, มุทฺธนิ ปิลนฺธิโต เอโก อลงฺการวิเสโสฯ ปูวเมว ตํสทิสตฺตา ปูววฏํสโก, ตํฯ ปุปฺผวฏํสโก จ ตกฺโกลกฏุกผลาทิวฏํสโก จาติ ทฺวนฺโท, เตฯ
อิธาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเทฯ นนุ สพฺพถูปีกเตสุ ปฏิคฺคหณสฺส อกปฺปิยตฺตา ปริภุญฺชนมฺปิ น วฏฺฏตีติ อาห ‘‘สพฺพตฺถ ปนา’’ติอาทิฯ ตตฺถ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ ถูปีกเตสูติฯ ตติโย วคฺโคฯ
4. สกฺกจฺจวคฺค-อตฺถโยชนา
[608] ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเนฯ โอธินฺติ อวธิํ มริยาทํฯ
[610] ถูปกโตติ ถูปเมว ถูปกํ, ตโต ถูปกโตติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘มตฺถกโต’’ติฯ
[611] มาฆาตสมยาทีสูติ ‘‘ปาเณ มา ฆาเตถา’’ติ ราชาโน เภริํ จราเปนฺติ เอตฺถาติ มาฆาโต, โสเยว สมโย มาฆาตสมโยฯ อาทิสทฺเทน อญฺญํ ปฏิจฺฉนฺนการณํ คเหตพฺพํฯ
[615] เตสนฺติ มยูรณฺฑกุกฺกุฏณฺฑานนฺติฯ จตุตฺโถ วคฺโคฯ
5. กพฬวคฺค-อตฺถโยชนา
[617] ‘‘มุขทฺวาร’’นฺติ กมฺมสฺส ‘‘อนาหเฏ’’ติ จ ‘‘วิวริสฺสามี’’ติ จ ทฺวีสุ กิริยาสุ สมฺพนฺธภาวํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ‘‘อนาหริเต มุขทฺวาร’’นฺติฯ
[618] สกลํ หตฺถนฺติ ปญฺจงฺคุลิํ สนฺธาย วุตฺตํฯ
[619] สกพเฬนาติ เอตฺถ กพฬสทฺเทน วจนสฺส อปริปุณฺณการณํ สพฺพมฺปิ คเหตพฺพํฯ
[620] ปิณฺฑุกฺเขปกนฺติอาทีสุ วิจฺฉตฺเถ กปจฺจโยติ อาห ‘‘ปิณฺฑํ อุกฺขิปิตฺวา อุกฺขิปิตฺวา’’ติฯ ตฺวาสทฺเทน กิริยาวิเสสนภาวํ ทสฺเสติฯ
[624] ‘‘อวกิริตฺวา’’ติ อิมินา สิตฺถาวการกนฺติ เอตฺถ อวปุพฺโพ กิรธาตุเยว, น กรธาตูติ ทสฺเสติฯ
[626] ‘‘จปุจปู’’ติ เอวํ สทฺทนฺติ ‘‘จปุจปู’’ติ เอวํ อนุกรณรวนฺติฯ ปญฺจโม วคฺโคฯ
6. สุรุสุรุวคฺค-อตฺถโยชนา
[627] ‘‘สุรุสุรู’’ติ เอวํ สทฺทนฺติ ‘‘สุรุสุรู’’ติ เอวํ อนุกรณรวํฯ ทวนํ กีฬนนฺติ อิมินา วจนตฺเถน ปริหาโส ทโว นามาติ อาห ‘‘ทโวติ ปริหาสวจน’’นฺติฯ ตนฺติ โส ทโวฯ ลิงฺควิปลฺลาโส เหสฯ น กาตพฺพํ น กาตพฺโพติ สมฺพนฺโธฯ สิลกพุทฺโธติ สิลาย กโต, สิเลน นิยุตฺโต วา พุทฺโธฯ อปฏิพุทฺโธติ อปฏิวิทฺโธ พุทฺโธ, ปริหาสวจนเมตํฯ โคธมฺโมติ คุนฺนํ ธมฺโมฯ อชธมฺโมติ อชานํ ธมฺโมฯ มิคสงฺโฆติ มิคานํ สงฺโฆฯ ปสุสงฺโฆติ ปสูนํ สงฺโฆฯ
[628] ‘‘ภุญฺชนฺเตนา’’ติ ปทํ ‘‘นิลฺเลหิตุ’’นฺติ ปเท ภาวกตฺตาฯ
