เมนู

2. สปฺปาณกสิกฺขาปทํ

[387] ทุติเย สห ปาเณหีติ สปฺปาณกํ อุทกนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เย ปาณกา’’ติอาทิฯ หีติ สจฺจํฯ ปตฺตปูรมฺปิ อุทกนฺติ สมฺพนฺโธ ตาทิเสนาติ สปฺปาณเกนฯ โธวโตปิ ปาจิตฺติยนฺติ โยชนาฯ อุทกโสณฺฑินฺติ สิลามยํ อุทกโสณฺฑิํฯ โปกฺขรณินฺติ สิลามยํ โปกฺขรณิํฯ อุฏฺฐาปยโตปิ ปาจิตฺติยนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตโตติ โสณฺฑิโปกฺขรณีหิฯ อุทกสฺสาติ อุทเกน, ปูเร ฆเฏ อาสิญฺจิตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺถาติ อุทเกฯ อุทเกติ อุทกสณฺฐานกปเทเส อาสิญฺจิตอุทเกฯ ปติสฺสตีติ โสณฺฑิโปกฺขรณีหิ คหิตอุทกํ ปติสฺสตีติฯ ทุติยํฯ

3. อุกฺโกฏนสิกฺขาปทํ

[392] ตติเย ‘‘อุจฺจาเลนฺตี’’ติอิมินา อุกฺโกเฏนฺตีติ เอตฺถ อุปุพฺพสฺส กุฏธาตุสฺส อุจฺจาลนตฺถํ ทสฺเสติ ธาตูน, มเนกตฺถตฺตาฯ ยํ ยํ ปติฏฺฐิตํ ยถาปติฏฺฐิตํ, ตสฺส ภาโว ยถาปติฏฺฐิตภาโว, เตนฯ

[393] โย ธมฺโมติ โย สมถธมฺโมฯ ธมฺเมนาติ เอตฺถ เอนสทฺเทน ‘‘ยถาธมฺม’’นฺติ เอตฺถ อํอิติการิยสฺส การิํ ทสฺเสติฯ อิมินา ‘‘ยถาธมฺม’’นฺติ ปทสฺส ‘‘นิหตาธิกรณ’’นฺติ เอตฺถ นิหตสทฺเทน สมฺพนฺธิตพฺพภาวํ ทสฺเสติฯ ‘‘สตฺถารา’’ติปทํ ‘‘วุตฺตํ’’ อิติปเท กตฺตาฯ นตฺถิ หตํ หนนํ อิมสฺสาติ นิหตนฺติ วุตฺเต อตฺถโต วูปสมนเมวาติ อาห ‘‘วูปสมิต’’นฺติฯ

[395] ยํ วา ตํ วา กมฺมํ ธมฺมกมฺมํ นาม น โหติ, อถ โข อธิกรณวูปสมกมฺมเมว ธมฺมกมฺมํ นามาติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘เยน กมฺเมนา’’ติอาทิฯ อยมฺปีติ อยมฺปิ ภิกฺขุฯ เสสปทานิปีติ ‘‘ธมฺมกมฺเม เวมติโก’’ติอาทีนิ เสสปทานิปิฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเทฯ วิตฺถาโร ปน วุตฺโตติ สมฺพนฺโธฯ ตตฺเถวาติ ปริวาเร เอวฯ อิธาติ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท, วิภงฺเค วาติฯ ตติยํฯ

4. ทุฏฺฐุลฺลสิกฺขาปทํ

[399] จตุตฺเถ อตฺถุทฺธารวเสน ทสฺสิตานิ ทุฏฺฐุลฺลสทฺทตฺถภาเวน สทิสตฺตาติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘ธุร’’นฺติ เอตฺถ ลกฺขณวนฺตตฺตา ภุมฺมตฺเถ อุปโยควจนนฺติ อาห ‘‘ธุเร’’ติฯ ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺเต สตีติ โยชนาฯ