อถ โข มาโร ปาปิมา เพคพฺภริํ เทวปุตฺตํ อนฺวาวิสิตฺวา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ –

‘‘ตโปชิคุจฺฉาย อายุตฺตา, ปาลยํ ปวิเวกิยํ;

รูเป จ เย นิวิฏฺฐาเส, เทวโลกาภินนฺทิโน;

เต เว สมฺมานุสาสนฺติ, ปรโลกาย มาติยา’’ติฯ

อถ โข ภควา, ‘มาโร อยํ ปาปิมา’ อิติ วิทิตฺวา, มารํ ปาปิมนฺตํ คาถาย ปจฺจภาสิ –

‘‘เย เกจิ รูปา อิธ วา หุรํ วา,

เย จนฺตลิกฺขสฺมิํ ปภาสวณฺณา;

สพฺเพว เต เต นมุจิปฺปสตฺถา,

อามิสํว มจฺฉานํ วธาย ขิตฺตา’’ติฯ

อถ โข มาณวคามิโย เทวปุตฺโต ภควนฺตํ อารพฺภ ภควโต สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ –

‘‘วิปุโล ราชคหียานํ, คิริเสฏฺโฐ ปวุจฺจติ;

เสโต หิมวตํ เสฏฺโฐ, อาทิจฺโจ อฆคามินํฯ

‘‘สมุทฺโท อุทธินํ เสฏฺโฐ, นกฺขตฺตานญฺจ จนฺทิมา [นกฺขตฺตานํว จนฺทิมา (ก.)];

สเทวกสฺส โลกสฺส, พุทฺโธ อคฺโค ปวุจฺจตี’’ติฯ

นานาติตฺถิยวคฺโค ตติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

สิโว เขโม จ เสรี จ, ฆฏี ชนฺตุ จ โรหิโต;

นนฺโท นนฺทิวิสาโล จ, สุสิโม นานาติตฺถิเยน เต ทสาติฯ

เทวปุตฺตสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ

3. โกสลสํยุตฺตํ

1. ปฐมวคฺโค

1. ทหรสุตฺตํ

[112] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ภวมฺปิ โน โคตโม อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธิํ อภิสมฺพุทฺโธติ ปฏิชานาตี’’ติ? ‘‘ยญฺหิ ตํ, มหาราช, สมฺมา วทมาโน วเทยฺย ‘อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธิํ อภิสมฺพุทฺโธ’ติ, มเมว [มมํ (สพฺพตฺถ)] ตํ สมฺมา วทมาโน วเทยฺยฯ อหญฺหิ, มหาราช, อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธิํ อภิสมฺพุทฺโธ’’ติฯ

‘‘เยปิ เต, โภ โคตม, สมณพฺราหฺมณา สงฺฆิโน คณิโน คณาจริยา ญาตา ยสสฺสิโน ติตฺถกรา สาธุสมฺมตา พหุชนสฺส, เสยฺยถิทํ – ปูรโณ กสฺสโป, มกฺขลิ โคสาโล, นิคณฺโฐ นาฏปุตฺโต, สญฺจโย เพลฏฺฐปุตฺโต, ปกุโธ กจฺจายโน, อชิโต เกสกมฺพโล; เตปิ มยา ‘อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธิํ อภิสมฺพุทฺโธติ ปฏิชานาถา’ติ ปุฏฺฐา สมานา อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธิํ อภิสมฺพุทฺโธติ น ปฏิชานนฺติฯ กิํ ปน ภวํ โคตโม ทหโร เจว ชาติยา นโว จ ปพฺพชฺชายา’’ติ?

‘‘จตฺตาโร โข เม, มหาราช, ทหราติ น อุญฺญาตพฺพา, ทหราติ น ปริโภตพฺพาฯ กตเม จตฺตาโร? ขตฺติโย โข, มหาราช, ทหโรติ น อุญฺญาตพฺโพ, ทหโรติ น ปริโภตพฺโพฯ อุรโค โข, มหาราช, ทหโรติ น อุญฺญาตพฺโพ, ทหโรติ น ปริโภตพฺโพฯ อคฺคิ โข, มหาราช, ทหโรติ น อุญฺญาตพฺโพ, ทหโรติ น ปริโภตพฺโพฯ ภิกฺขุ, โข, มหาราช, ทหโรติ น อุญฺญาตพฺโพ, ทหโรติ น ปริโภตพฺโพฯ อิเม โข, มหาราช, จตฺตาโร ทหราติ น อุญฺญาตพฺพา, ทหราติ น ปริโภตพฺพา’’ติฯ