‘‘อุภินฺนมตฺถํ จรติ, อตฺตโน จ ปรสฺส จ;

ปรํ สงฺกุปิตํ ญตฺวา, โย สโต อุปสมฺมติฯ

‘‘อุภินฺนํ ติกิจฺฉนฺตานํ, อตฺตโน จ ปรสฺส จ;

ชนา มญฺญนฺติ พาโลติ, เย ธมฺมสฺส อโกวิทา’’ติฯ

‘‘โส หิ นาม, ภิกฺขเว, สกฺโก เทวานมินฺโท สกํ ปุญฺญผลํ อุปชีวมาโน เทวานํ ตาวติํสานํ อิสฺสริยาธิปจฺจํ รชฺชํ กาเรนฺโต ขนฺติโสรจฺจสฺส วณฺณวาที ภวิสฺสติฯ อิธ โข ตํ, ภิกฺขเว, โสเภถ ยํ ตุมฺเห เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ปพฺพชิตา สมานา ขมา จ ภเวยฺยาถ โสรตา จา’’ติฯ

5. สุภาสิตชยสุตฺตํ

[251] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ภูตปุพฺพํ, ภิกฺขเว, เทวาสุรสงฺคาโม สมุปพฺยูฬฺโห อโหสิฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เวปจิตฺติ อสุรินฺโท สกฺกํ เทวานมินฺทํ เอตทโวจ – ‘โหตุ, เทวานมินฺท, สุภาสิเตน ชโย’ติฯ ‘โหตุ, เวปจิตฺติ, สุภาสิเตน ชโย’ติฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เทวา จ อสุรา จ ปาริสชฺเช ฐเปสุํ – ‘อิเม โน สุภาสิตทุพฺภาสิตํ อาชานิสฺสนฺตี’ติฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เวปจิตฺติํ อสุรินฺโท สกฺกํ เทวานมินฺทํ เอตทโวจ – ‘ภณ, เทวานมินฺท, คาถ’นฺติฯ เอวํ วุตฺเต, ภิกฺขเว, สกฺโก เทวานมินฺโท เวปจิตฺติ อสุรินฺทํ เอตทโวจ – ‘ตุมฺเห ขฺเวตฺถ, เวปจิตฺติ, ปุพฺพเทวาฯ ภณ, เวปจิตฺติ, คาถ’นฺติฯ เอวํ วุตฺเต, ภิกฺขเว, เวปจิตฺติ อสุรินฺโท อิมํ คาถํ อภาสิ –

‘‘ภิยฺโย พาลา ปภิชฺเชยฺยุํ, โน จสฺส ปฏิเสธโก;

ตสฺมา ภุเสน ทณฺเฑน, ธีโร พาลํ นิเสธเย’’ติฯ

‘‘ภาสิตาย โข ปน, ภิกฺขเว, เวปจิตฺตินา อสุรินฺเทน คาถาย อสุรา อนุโมทิํสุ, เทวา ตุณฺหี อเหสุํฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เวปจิตฺติ อสุรินฺโท สกฺกํ เทวานมินฺทํ เอตทโวจ – ‘ภณ, เทวานมินฺท, คาถ’นฺติฯ เอวํ วุตฺเต, ภิกฺขเว, สกฺโก เทวานมินฺโท อิมํ คาถํ อภาสิ –

‘‘เอตเทว อหํ มญฺเญ, พาลสฺส ปฏิเสธนํ;

ปรํ สงฺกุปิตํ ญตฺวา, โย สโต อุปสมฺมตี’’ติฯ

‘‘ภาสิตาย โข ปน, ภิกฺขเว, สกฺเกน เทวานมินฺเทน คาถาย, เทวา อนุโมทิํสุ, อสุรา ตุณฺหี อเหสุํฯ อถ โข, ภิกฺขเว, สกฺโก เทวานมินฺโท เวปจิตฺติํ อสุรินฺทํ เอตทโวจ – ‘ภณ, เวปจิตฺติ, คาถ’นฺติฯ เอวํ วุตฺเต, ภิกฺขเว, เวปจิตฺติ อสุรินฺโท อิมํ คาถํ อภาสิ –

‘‘เอตเทว ติติกฺขาย, วชฺชํ ปสฺสามิ วาสว;

ยทา นํ มญฺญติ พาโล, ภยา มฺยายํ ติติกฺขติ;

อชฺฌารุหติ ทุมฺเมโธ, โคว ภิยฺโย ปลายิน’’นฺติฯ

‘‘ภาสิตาย โข ปน, ภิกฺขเว, เวปจิตฺตินา อสุรินฺเทน คาถาย อสุรา อนุโมทิํสุ, เทวา ตุณฺหี อเหสุํฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เวปจิตฺติ อสุรินฺโท สกฺกํ เทวานมินฺทํ เอตทโวจ – ‘ภณ, เทวานมินฺท, คาถ’นฺติฯ เอวํ วุตฺเต, ภิกฺขเว, สกฺโก เทวานมินฺโท อิมา คาถาโย อภาสิ –

‘‘กามํ มญฺญตุ วา มา วา, ภยา มฺยายํ ติติกฺขติ;

สทตฺถปรมา อตฺถา, ขนฺตฺยา ภิยฺโย น วิชฺชติฯ

‘‘โย หเว พลวา สนฺโต, ทุพฺพลสฺส ติติกฺขติ;

ตมาหุ ปรมํ ขนฺติํ, นิจฺจํ ขมติ ทุพฺพโลฯ

‘‘อพลํ ตํ พลํ อาหุ, ยสฺส พาลพลํ พลํ;

พลสฺส ธมฺมคุตฺตสฺส, ปฏิวตฺตา น วิชฺชติฯ

‘‘ตสฺเสว เตน ปาปิโย, โย กุทฺธํ ปฏิกุชฺฌติ;

กุทฺธํ อปฺปฏิกุชฺฌนฺโต, สงฺคามํ เชติ ทุชฺชยํฯ

‘‘อุภินฺนมตฺถํ จรติ, อตฺตโน จ ปรสฺส จ;

ปรํ สงฺกุปิตํ ญตฺวา, โย สโต อุปสมฺมติฯ

‘‘อุภินฺนํ ติกิจฺฉนฺตานํ, อตฺตโน จ ปรสฺส จ;

ชนา มญฺญนฺติ พาโลติ, เย ธมฺมสฺส อโกวิทา’’ติฯ

‘‘ภาสิตาสุ โข ปน, ภิกฺขเว, สกฺเกน เทวานมินฺเทน คาถาสุ, เทวา อนุโมทิํสุ, อสุรา ตุณฺหี อเหสุํฯ อถ โข, ภิกฺขเว, เทวานญฺจ อสุรานญฺจ ปาริสชฺชา เอตทโวจุํ – ‘ภาสิตา โข เวปจิตฺตินา อสุรินฺเทน คาถาโยฯ

ตา จ โข สทณฺฑาวจรา สสตฺถาวจรา, อิติ ภณฺฑนํ อิติ วิคฺคโห อิติ กลโหฯ ภาสิตา โข [ภาสิตา โข ปน (สี.)] สกฺเกน เทวานมินฺเทน คาถาโยฯ ตา จ โข อทณฺฑาวจรา อสตฺถาวจรา, อิติ อภณฺฑนํ อิติ อวิคฺคโห อิติ อกลโหฯ สกฺกสฺส เทวานมินฺทสฺส สุภาสิเตน ชโย’ติฯ อิติ โข, ภิกฺขเว สกฺกสฺส เทวานมินฺทสฺส สุภาสิเตน ชโย อโหสี’’ติฯ

6. กุลาวกสุตฺตํ

[252] สาวตฺถิยํฯ ‘‘ภูตปุพฺพํ, ภิกฺขเว, เทวาสุรสงฺคาโม สมุปพฺยูฬฺโห อโหสิฯ ตสฺมิํ โข ปน, ภิกฺขเว, สงฺคาเม อสุรา ชินิํสุ , เทวา ปราชินิํสุฯ ปราชิตา จ โข, ภิกฺขเว, เทวา อปายํสฺเวว อุตฺตเรนมุขา, อภิยํสฺเวว เน อสุราฯ อถ โข, ภิกฺขเว, สกฺโก เทวานมินฺโท มาตลิ สงฺคาหกํ คาถาย อชฺฌภาสิ –

‘‘กุลาวกา มาตลิ สิมฺพลิสฺมิํ,

อีสามุเขน ปริวชฺชยสฺสุ;

กามํ จชาม อสุเรสุ ปาณํ,

มายิเม ทิชา วิกุลาวกา [วิกุลาวา (สฺยา. กํ. ก.)] อเหสุ’’นฺติฯ

‘‘‘เอวํ ภทฺทนฺตวา’ติ โข, ภิกฺขเว, มาตลิ สงฺคาหโก สกฺกสฺส เทวานมินฺทสฺส ปฏิสฺสุตฺวา สหสฺสยุตฺตํ อาชญฺญรถํ ปจฺจุทาวตฺเตสิฯ อถ โข, ภิกฺขเว, อสุรานํ เอตทโหสิ – ‘ปจฺจุทาวตฺโต โข ทานิ สกฺกสฺส เทวานมินฺทสฺส สหสฺสยุตฺโต อาชญฺญรโถ ฯ ทุติยมฺปิ โข เทวา อสุเรหิ สงฺคาเมสฺสนฺตีติ ภีตา อสุรปุรเมว ปาวิสิํสุฯ อิติ โข, ภิกฺขเว, สกฺกสฺส เทวานมินฺทสฺส ธมฺเมน ชโย อโหสี’’’ติฯ