11. คคฺคราสุตฺตํ

[219] เอกํ สมยํ ภควา จมฺปายํ วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ สตฺตหิ จ อุปาสกสเตหิ สตฺตหิ จ อุปาสิกาสเตหิ อเนเกหิ จ เทวตาสหสฺเสหิฯ ตฺยาสฺสุทํ ภควา อติโรจติ [อติวิโรจติ (ก.)] วณฺเณน เจว ยสสา จฯ อถ โข อายสฺมโต วงฺคีสสฺส เอตทโหสิ – ‘‘อยํ โข ภควา จมฺปายํ วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ สตฺตหิ จ อุปาสกสเตหิ สตฺตหิ จ อุปาสิกาสเตหิ อเนเกหิ จ เทวตาสหสฺเสหิฯ ตฺยาสฺสุทํ ภควา อติโรจติ วณฺเณน เจว ยสสา จฯ ยํนูนาหํ ภควนฺตํ สมฺมุขา สารุปฺปาย คาถาย อภิตฺถเวยฺย’’นฺติฯ

อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส อุฏฺฐายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปฏิภาติ มํ, ภควา, ปฏิภาติ มํ, สุคตา’’ติฯ ‘‘ปฏิภาตุ ตํ, วงฺคีสา’’ติ ภควา อโวจฯ อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส ภควนฺตํ สมฺมุขา สารุปฺปาย คาถาย อภิตฺถวิ –

‘‘จนฺโท ยถา วิคตวลาหเก นเภ,

วิโรจติ วิคตมโลว ภาณุมา;

เอวมฺปิ องฺคีรส ตฺวํ มหามุนิ,

อติโรจสิ ยสสา สพฺพโลก’’นฺติฯ

12. วงฺคีสสุตฺตํ

[220] เอกํ สมยํ อายสฺมา วงฺคีโส สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา วงฺคีโส อจิรอรหตฺตปฺปตฺโต หุตฺวา [โหติ (สี. สฺยา. กํ.)] วิมุตฺติสุขํ ปฏิสํเวที [วิมุตฺติสุขปฏิสํเวที (สี. ปี.)] ตายํ เวลายํ อิมา คาถาโย อภาสิ –

‘‘กาเวยฺยมตฺตา วิจริมฺห ปุพฺเพ, คามา คามํ ปุรา ปุรํ;

อถทฺทสาม สมฺพุทฺธํ, สทฺธา โน อุปปชฺชถฯ

‘‘โส เม ธมฺมมเทเสสิ, ขนฺธายตนธาตุโย [ขนฺเธ อายตนานิ ธาตุโย (สฺยา. กํ. ปี. ก.)];

ตสฺสาหํ ธมฺมํ สุตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ

‘‘พหุนฺนํ วต อตฺถาย, โพธิํ อชฺฌคมา มุนิ;

ภิกฺขูนํ ภิกฺขุนีนญฺจ, เย นิยามคตทฺทสาฯ

‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, มม พุทฺธสฺส สนฺติเก;

ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ

‘‘ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ, ทิพฺพจกฺขุํ วิโสธิตํ;

เตวิชฺโช อิทฺธิปตฺโตมฺหิ, เจโตปริยายโกวิโท’’ติฯ

วงฺคีสสํยุตฺตํ สมตฺตํฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

นิกฺขนฺตํ อรติ เจว, เปสลา อติมญฺญนา;

อานนฺเทน สุภาสิตา, สาริปุตฺตปวารณา;

ปโรสหสฺสํ โกณฺฑญฺโญ, โมคฺคลฺลาเนน คคฺครา;

วงฺคีเสน ทฺวาทสาติฯ

9. วนสํยุตฺตํ

1. วิเวกสุตฺตํ

[221] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ อญฺญตโร ภิกฺขุ โกสเลสุ วิหรติ อญฺญตรสฺมิํ วนสณฺเฑฯ เตน โข ปน สมเยน โส ภิกฺขุ ทิวาวิหารคโต ปาปเก อกุสเล วิตกฺเก วิตกฺเกติ เคหนิสฺสิเตฯ อถ โข ยา ตสฺมิํ วนสณฺเฑ อธิวตฺถา เทวตา ตสฺส ภิกฺขุโน อนุกมฺปิกา อตฺถกามา ตํ ภิกฺขุํ สํเวเชตุกามา เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ คาถาหิ อชฺฌภาสิ –

‘‘วิเวกกาโมสิ วนํ ปวิฏฺโฐ,

อถ เต มโน นิจฺฉรตี พหิทฺธา;

ชโน ชนสฺมิํ วินยสฺสุ ฉนฺทํ,

ตโต สุขี โหหิสิ วีตราโคฯ

‘‘อรติํ ปชหาสิ สโต, ภวาสิ สตํ ตํ สารยามเส;

ปาตาลรโช หิ ทุตฺตโร, มา ตํ กามรโช อวาหริฯ

‘‘สกุโณ ยถา ปํสุกุนฺถิโต [ปํสุกุณฺฐิโต (ก.), ปํสุกุณฺฑิโต (สี. สฺยา. กํ. ปี.)], วิธุนํ ปาตยติ สิตํ รชํ;

เอวํ ภิกฺขุ ปธานวา สติมา, วิธุนํ ปาตยติ สิตํ รช’’นฺตฺนฺตฺติฯ

อถ โข โส ภิกฺขุ ตาย เทวตาย สํเวชิโต สํเวคมาปาทีติฯ

2. อุปฏฺฐานสุตฺตํ

[222] เอกํ สมยํ อญฺญตโร ภิกฺขุ โกสเลสุ วิหรติ อญฺญตรสฺมิํ วนสณฺเฑฯ เตน โข ปน สมเยน โส ภิกฺขุ ทิวาวิหารคโต สุปติฯ อถ โข ยา ตสฺมิํ วนสณฺเฑ อธิวตฺถา เทวตา ตสฺส ภิกฺขุโน อนุกมฺปิกา อตฺถกามา ตํ ภิกฺขุํ สํเวเชตุกามา เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ คาถาหิ อชฺฌภาสิ –

‘‘อุฏฺเฐหิ ภิกฺขุ กิํ เสสิ, โก อตฺโถ สุปิเตน [สุปิเนน (สี.)] เต;

อาตุรสฺส หิ กา นิทฺทา, สลฺลวิทฺธสฺส รุปฺปโตฯ