‘‘อิเมสมฺปิ ขฺวาหํ, สาริปุตฺต, ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ น กิญฺจิ ครหามิ กายิกํ วา วาจสิกํ วาฯ อิเมสญฺหิ, สาริปุตฺต, ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ สฏฺฐิ ภิกฺขู เตวิชฺชา, สฏฺฐิ ภิกฺขู ฉฬภิญฺญา, สฏฺฐิ ภิกฺขู อุภโตภาควิมุตฺตา, อถ อิตเร ปญฺญาวิมุตฺตา’’ติฯ

อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส อุฏฺฐายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปฏิภาติ มํ ภควา, ปฏิภาติ มํ สุคตา’’ติฯ ‘‘ปฏิภาตุ ตํ, วงฺคีสา’’ติ ภควา อโวจฯ อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส ภควนฺตํ สมฺมุขา สารุปฺปาหิ คาถาหิ อภิตฺถวิ –

‘‘อชฺช ปนฺนรเส วิสุทฺธิยา, ภิกฺขู ปญฺจสตา สมาคตา;

สํโยชนพนฺธนจฺฉิทา , อนีฆา ขีณปุนพฺภวา อิสีฯ

‘‘จกฺกวตฺตี ยถา ราชา, อมจฺจปริวาริโต;

สมนฺตา อนุปริเยติ, สาครนฺตํ มหิํ อิมํฯ

‘‘เอวํ วิชิตสงฺคามํ, สตฺถวาหํ อนุตฺตรํ;

สาวกา ปยิรุปาสนฺติ, เตวิชฺชา มจฺจุหายิโนฯ

‘‘สพฺเพ ภควโต ปุตฺตา, ปลาเปตฺถ น วิชฺชติ;

ตณฺหาสลฺลสฺส หนฺตารํ, วนฺเท อาทิจฺจพนฺธุน’’นฺติฯ

8. ปโรสหสฺสสุตฺตํ

[216] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํ อฑฺฒเตลเสหิ ภิกฺขุสเตหิฯ เตน โข ปน สมเยน ภควา ภิกฺขู นิพฺพานปฏิสํยุตฺตาย ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสติ สมาทเปติ สมุตฺเตเชติ สมฺปหํเสติฯ เต จ ภิกฺขู อฏฺฐิํ กตฺวา มนสิ กตฺวา สพฺพเจตสา สมนฺนาหริตฺวา โอหิตโสตา ธมฺมํ สุณนฺติฯ อถ โข อายสฺมโต วงฺคีสสฺส เอตทโหสิ – ‘‘อยํ โข ภควา ภิกฺขู นิพฺพานปฏิสํยุตฺตาย ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสติ สมาทเปติ สมุตฺเตเชติ สมฺปหํเสติฯ เต จ ภิกฺขู อฏฺฐิํ กตฺวา มนสิ กตฺวา สพฺพเจตสา สมนฺนาหริตฺวา โอหิตโสตา ธมฺมํ สุณนฺติฯ ยํนูนาหํ ภควนฺตํ สมฺมุขา สารุปฺปาหิ คาถาหิ อภิตฺถเวยฺย’’นฺติฯ

อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส อุฏฺฐายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปฏิภาติ มํ ภควา, ปฏิภาติ มํ สุคตา’’ติฯ ‘‘ปฏิภาตุ ตํ, วงฺคีสา’’ติ ภควา อโวจฯ อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส ภควนฺตํ สมฺมุขา สารุปฺปาหิ คาถาหิ อภิตฺถวิ –

‘‘ปโรสหสฺสํ ภิกฺขูนํ, สุคตํ ปยิรุปาสติ;

เทเสนฺตํ วิรชํ ธมฺมํ, นิพฺพานํ อกุโตภยํฯ

‘‘สุณนฺติ ธมฺมํ วิมลํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํ;

โสภติ วต สมฺพุทฺโธ, ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโตฯ

‘‘นาคนาโมสิ ภควา, อิสีนํ อิสิสตฺตโม;

มหาเมโฆว หุตฺวาน, สาวเก อภิวสฺสติฯ

‘‘ทิวาวิหารา นิกฺขมฺม, สตฺถุทสฺสนกมฺยตา [สตฺถุทสฺสนกามตา (สี. สฺยา. กํ.)];

สาวโก เต มหาวีร, ปาเท วนฺทติ วงฺคีโส’’ติฯ

‘‘กิํ นุ เต, วงฺคีส, อิมา คาถาโย ปุพฺเพ ปริวิตกฺกิตา, อุทาหุ ฐานโสว ตํ ปฏิภนฺตี’’ติ? ‘น โข เม, ภนฺเต, อิมา คาถาโย ปุพฺเพ ปริวิตกฺกิตา, อถ โข ฐานโสว มํ ปฏิภนฺตี’ติฯ ‘เตน หิ ตํ, วงฺคีส, ภิยฺโยโสมตฺตาย ปุพฺเพ อปริวิตกฺกิตา คาถาโย ปฏิภนฺตู’ติฯ ‘เอวํ, ภนฺเต’ติ โข อายสฺมา วงฺคีโส ภควโต ปฏิสฺสุตฺวา ภิยฺโยโสมตฺตาย ภควนฺตํ ปุพฺเพ อปริวิตกฺกิตาหิ คาถาหิ อภิตฺถวิ –

‘‘อุมฺมคฺคปถํ [อุมฺมคฺคสตํ (สฺยา. กํ. ก.)] มารสฺส อภิภุยฺย, จรติ ปภิชฺช ขิลานิ;

ตํ ปสฺสถ พนฺธปมุญฺจกรํ, อสิตํ ภาคโส ปวิภชํฯ

‘‘โอฆสฺส นิตฺถรณตฺถํ, อเนกวิหิตํ มคฺคํ อกฺขาสิ;

ตสฺมิญฺเจ อมเต อกฺขาเต, ธมฺมทฺทสา ฐิตา อสํหีราฯ

‘‘ปชฺโชตกโร อติวิชฺฌ [อติวิชฺฌ ธมฺมํ (สี. สฺยา. กํ.)], สพฺพฏฺฐิตีนํ อติกฺกมมทฺทส;

ญตฺวา จ สจฺฉิกตฺวา จ, อคฺคํ โส เทสยิ ทสทฺธานํฯ

‘‘เอวํ สุเทสิเต ธมฺเม,

โก ปมาโท วิชานตํ ธมฺมํ [โก ปมาโท วิชานตํ (สี. สฺยา. กํ.)];

ตสฺมา หิ ตสฺส ภควโต สาสเน;

อปฺปมตฺโต สทา นมสฺสมนุสิกฺเข’’ติฯ

9. โกณฺฑญฺญสุตฺตํ

[217] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ อถ โข อายสฺมา อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญ [อญฺญาโกณฺฑญฺโญ (สี. สฺยา. กํ.)] สุจิรสฺเสว เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต ปาเทสุ สิรสา นิปติตฺวา ภควโต ปาทานิ มุเขน จ ปริจุมฺพติ, ปาณีหิ จ ปริสมฺพาหติ, นามญฺจ สาเวติ – ‘‘โกณฺฑญฺโญหํ, ภควา, โกณฺฑญฺโญหํ, สุคตา’’ติฯ อถ โข อายสฺมโต วงฺคีสสฺส เอตทโหสิ – ‘‘อยํ โข อายสฺมา อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญ สุจิรสฺเสว เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต ปาเทสุ สิรสา นิปติตฺวา ภควโต ปาทานิ มุเขน จ ปริจุมฺพติ, ปาณีหิ จ ปริสมฺพาหติ, นามญฺจ สาเวติ – ‘โกณฺฑญฺโญหํ, ภควา, โกณฺฑญฺโญหํ, สุคตา’ติฯ ยํนูนาหํ อายสฺมนฺตํ อญฺญาสิโกณฺฑญฺญํ ภควโต สมฺมุขา สารุปฺปาหิ คาถาหิ อภิตฺถเวยฺย’’นฺติฯ

อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส อุฏฺฐายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปฏิภาติ มํ, ภควา, ปฏิภาติ มํ, สุคตา’’ติฯ ‘‘ปฏิภาตุ ตํ, วงฺคีสา’’ติ ภควา อโวจฯ อถ โข อายสฺมา วงฺคีโส อายสฺมนฺตํ อญฺญาสิโกณฺฑญฺญํ ภควโต สมฺมุขา สารุปฺปาหิ คาถาหิ อภิตฺถวิ –

‘‘พุทฺธานุพุทฺโธ โส เถโร, โกณฺฑญฺโญ ติพฺพนิกฺกโม;

ลาภี สุขวิหารานํ, วิเวกานํ อภิณฺหโสฯ

‘‘ยํ สาวเกน ปตฺตพฺพํ, สตฺถุสาสนการินา;

สพฺพสฺส ตํ อนุปฺปตฺตํ, อปฺปมตฺตสฺส สิกฺขโตฯ

‘‘มหานุภาโว เตวิชฺโช, เจโตปริยายโกวิโท;

โกณฺฑญฺโญ พุทฺธทายาโท [พุทฺธสาวโก (ปี.)], ปาเท วนฺทติ สตฺถุโน’’ติฯ