‘‘คาถาภิคีตํ เม อโภชเนยฺยํ,

สมฺปสฺสตํ พฺราหฺมณ เนส ธมฺโม;

คาถาภิคีตํ ปนุทนฺติ พุทฺธา,

ธมฺเม สติ พฺราหฺมณ วุตฺติเรสาฯ

‘‘อญฺเญน จ เกวลินํ มเหสิํ,

ขีณาสวํ กุกฺกุจฺจวูปสนฺตํ;

อนฺเนน ปาเนน อุปฏฺฐหสฺสุ,

เขตฺตญฺหิ ตํ ปุญฺญเปกฺขสฺส โหตี’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, อคฺคิกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม…เป.… อญฺญตโร จ ปนายสฺมา อคฺคิกภารทฺวาโช อรหตํ อโหสี’’ติฯ

9. สุนฺทริกสุตฺตํ

[195] เอกํ สมยํ ภควา โกสเลสุ วิหรติ สุนฺทริกาย นทิยา ตีเรฯ เตน โข ปน สมเยน สุนฺทริกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ สุนฺทริกาย นทิยา ตีเร อคฺคิํ ชุหติ, อคฺคิหุตฺตํ ปริจรติฯ อถ โข สุนฺทริกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ อคฺคิํ ชุหิตฺวา อคฺคิหุตฺตํ ปริจริตฺวา อุฏฺฐายาสนา สมนฺตา จตุทฺทิสา อนุวิโลเกสิ – ‘‘โก นุ โข อิมํ หพฺยเสสํ ภุญฺเชยฺยา’’ติ? อทฺทสา โข สุนฺทริกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล สสีสํ ปารุตํ นิสินฺนํฯ ทิสฺวาน วาเมน หตฺเถน หพฺยเสสํ คเหตฺวา ทกฺขิเณน หตฺเถน กมณฺฑลุํ คเหตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิฯ อถ โข ภควา สุนฺทริกภารทฺวาชสฺส พฺราหฺมณสฺส ปทสทฺเทน สีสํ วิวริฯ อถ โข สุนฺทริกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ ‘มุณฺโฑ อยํ ภวํ, มุณฺฑโก อยํ ภว’นฺติ ตโตว ปุน นิวตฺติตุกาโม อโหสิฯ อถ โข สุนฺทริกภารทฺวาชสฺส พฺราหฺมณสฺส เอตทโหสิ – ‘มุณฺฑาปิ หิ อิเธกจฺเจ พฺราหฺมณา ภวนฺติ; ยํนูนาหํ ตํ อุปสงฺกมิตฺวา ชาติํ ปุจฺเฉยฺย’นฺติฯ

อถ โข สุนฺทริกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘กิํชจฺโจ ภว’นฺติ?

‘‘มา ชาติํ ปุจฺฉ จรณญฺจ ปุจฺฉ,

กฏฺฐา หเว ชายติ ชาตเวโท;

นีจากุลีโนปิ มุนิ ธิติมา,

อาชานีโย โหติ หิรีนิเสโธฯ

‘‘สจฺเจน ทนฺโต ทมสา อุเปโต,

เวทนฺตคู วุสิตพฺรหฺมจริโย;

ยญฺโญปนีโต ตมุปวฺหเยถ,

กาเลน โส ชุหติ ทกฺขิเณยฺเย’’ติฯ

‘‘อทฺธา สุยิฏฺฐํ สุหุตํ มม ยิทํ,

ยํ ตาทิสํ เวทคุมทฺทสามิ;

ตุมฺหาทิสานญฺหิ อทสฺสเนน,

อญฺโญ ชโน ภุญฺชติ หพฺยเสส’’นฺติฯ

‘‘ภุญฺชตุ ภวํ โคตโมฯ พฺราหฺมโณ ภว’’นฺติฯ

‘‘คาถาภิคีตํ เม อโภชเนยฺยํ,

สมฺปสฺสตํ พฺราหฺมณ เนส ธมฺโม;

คาถาภิคีตํ ปนุทนฺติ พุทฺธา,

ธมฺเม สติ พฺราหฺมณ วุตฺติเรสาฯ

‘‘อญฺเญน จ เกวลินํ มเหสิํ,

ขีณาสวํ กุกฺกุจฺจวูปสนฺตํ;

อนฺเนน ปาเนน อุปฏฺฐหสฺสุ,

เขตฺตญฺหิ ตํ ปุญฺญเปกฺขสฺส โหตี’’ติฯ

‘‘อถ กสฺส จาหํ, โภ โคตม, อิมํ หพฺยเสสํ ทมฺมี’’ติ? ‘‘น ขฺวาหํ, พฺราหฺมณ, ปสฺสามิ สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย ยสฺเสโส หพฺยเสโส ภุตฺโต สมฺมา ปริณามํ คจฺเฉยฺย อญฺญตฺร, พฺราหฺมณ, ตถาคตสฺส วา ตถาคตสาวกสฺส วาฯ เตน หิ ตฺวํ, พฺราหฺมณ, ตํ หพฺยเสสํ อปฺปหริเต วา ฉฑฺเฑหิ อปฺปาณเก วา อุทเก โอปิลาเปหี’’ติฯ

อถ โข สุนฺทริกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ ตํ หพฺยเสสํ อปฺปาณเก อุทเก โอปิลาเปสิฯ

อถ โข โส หพฺยเสโส อุทเก ปกฺขิตฺโต จิจฺจิฏายติ จิฏิจิฏายติ สนฺธูปายติ สมฺปธูปายติ ฯ เสยฺยถาปิ นาม ผาโล [โลโห (ก.)] ทิวสํสนฺตตฺโต [ทิวสสนฺตตฺโต (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] อุทเก ปกฺขิตฺโต จิจฺจิฏายติ จิฏิจิฏายติ สนฺธูปายติ สมฺปธูปายติ; เอวเมว โส หพฺยเสโส อุทเก ปกฺขิตฺโต จิจฺจิฏายติ จิฏิจิฏายติ สนฺธูปายติ สมฺปธูปายติฯ

อถ โข สุนฺทริกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ สํวิคฺโค โลมหฏฺฐชาโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ เอกมนฺตํ ฐิตํ โข สุนฺทริกภารทฺวาชํ พฺราหฺมณํ ภควา คาถาหิ อชฺฌภาสิ –

‘‘มา พฺราหฺมณ ทารุ สมาทหาโน,

สุทฺธิํ อมญฺญิ พหิทฺธา หิ เอตํ;

น หิ เตน สุทฺธิํ กุสลา วทนฺติ,

โย พาหิเรน ปริสุทฺธิมิจฺเฉฯ

‘‘หิตฺวา อหํ พฺราหฺมณ ทารุทาหํ

อชฺฌตฺตเมวุชฺชลยามิ [อชฺฌตฺตเมว ชลยามิ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] โชติํ;

นิจฺจคฺคินี นิจฺจสมาหิตตฺโต,

อรหํ อหํ พฺรหฺมจริยํ จรามิฯ

‘‘มาโน หิ เต พฺราหฺมณ ขาริภาโร,

โกโธ ธุโม ภสฺมนิ โมสวชฺชํ;

ชิวฺหา สุชา หทยํ โชติฐานํ,

อตฺตา สุทนฺโต ปุริสสฺส โชติฯ

‘‘ธมฺโม รหโท พฺราหฺมณ สีลติตฺโถ,

อนาวิโล สพฺภิ สตํ ปสตฺโถ;

ยตฺถ หเว เวทคุโน สินาตา,

อนลฺลคตฺตาว [อนลฺลีนคตฺตาว (สี. ปี. ก.)] ตรนฺติ ปารํฯ

‘‘สจฺจํ ธมฺโม สํยโม พฺรหฺมจริยํ,

มชฺเฌ สิตา พฺราหฺมณ พฺรหฺมปตฺติ;

ส ตุชฺชุภูเตสุ นโม กโรหิ,

ตมหํ นรํ ธมฺมสารีติ พฺรูมี’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, สุนฺทริกภารทฺวาโช พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม…เป.… อญฺญตโร จ ปนายสฺมา ภารทฺวาโช อรหตํ อโหสี’’ติฯ

10. พหุธีตรสุตฺตํ

[196] เอกํ สมยํ ภควา โกสเลสุ วิหรติ อญฺญตรสฺมิํ วนสณฺเฑฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺส ภารทฺวาชโคตฺตสฺส พฺราหฺมณสฺส จตุทฺทส พลีพทฺทา นฏฺฐา โหนฺติฯ อถ โข ภารทฺวาชโคตฺโต พฺราหฺมโณ เต พลีพทฺเท คเวสนฺโต เยน โส วนสณฺโฑ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อทฺทส ภควนฺตํ ตสฺมิํ วนสณฺเฑ นิสินฺนํ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย ปริมุขํ สติํ อุปฏฺฐเปตฺวาฯ ทิสฺวาน เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ –

‘‘น หิ นูนิมสฺส [นหนูนิมสฺส (สี. สฺยา. กํ.)] สมณสฺส, พลีพทฺทา จตุทฺทส;

อชฺชสฏฺฐิํ น ทิสฺสนฺติ, เตนายํ สมโณ สุขีฯ

‘‘น หิ นูนิมสฺส สมณสฺส, ติลาเขตฺตสฺมิ ปาปกา;

เอกปณฺณา ทุปณฺณา [ทฺวิปณฺณา (สี. ปี.)] จ, เตนายํ สมโณ สุขีฯ

‘‘น หิ นูนิมสฺส สมณสฺส, ตุจฺฉโกฏฺฐสฺมิ มูสิกา;

อุสฺโสฬฺหิกาย นจฺจนฺติ, เตนายํ สมโณ สุขีฯ

‘‘น หิ นูนิมสฺส สมณสฺส, สนฺถาโร สตฺตมาสิโก;

อุปฺปาฏเกหิ สญฺฉนฺโน, เตนายํ สมโณ สุขีฯ

‘‘น หิ นูนิมสฺส สมณสฺส, วิธวา สตฺต ธีตโร;

เอกปุตฺตา ทุปุตฺตา [ทฺวิปุตฺตา (สี. ปี.)] จ, เตนายํ สมโณ สุขีฯ

‘‘น หิ นูนิมสฺส สมณสฺส, ปิงฺคลา ติลกาหตา;

โสตฺตํ ปาเทน โพเธติ, เตนายํ สมโณ สุขีฯ

‘‘น หิ นูนิมสฺส สมณสฺส, ปจฺจูสมฺหิ อิณายิกา;

เทถ เทถาติ โจเทนฺติ, เตนายํ สมโณ สุขี’’ติฯ