เสนาสนกฺขนฺธกกถาวณฺณนา

[2827] อาสนฺทิโกติ จตุรสฺสปีฐํฯ อติกฺกนฺตปมาโณติ เหฏฺฐา อฏนิยา วฑฺฒกิหตฺถโต อุจฺจตรปฺปมาณปาทโกฯ เอกปสฺสโต ทีโฆ ปน อุจฺจปาทโก น วฏฺฏติฯ ยถาห – ‘‘อุจฺจกมฺปิ อาสนฺทิกนฺติ วจนโต เอกโตภาเคน ทีฆปีฐเมว หิ อฏฺฐงฺคุลาธิกปาทกํ น วฏฺฏติ, จตุรสฺสอาสนฺทิโก ปน ปมาณาติกฺกนฺโตปิ วฏฺฏตี’’ติ (จูฬว. อฏฺฐ. 297)ฯ

ตถาติ อิมินา ‘‘อติกฺกนฺตปมาโณ’’ติ อิทํ ปจฺจามสติฯ ปญฺจงฺคปีฐนฺติ จตฺตาโร ปาทา, อปสฺเสนนฺติ อิเมหิ ปญฺจงฺเคหิ ยุตฺตปีฐํฯ สตฺตงฺคนฺติ ตีสุ ทิสาสุ อปสฺสเย โยเชตฺวา กตํฯ ตญฺหิ จตูหิ ปาเทหิ, ตีหิ อปสฺเสหิ จ ยุตฺตตฺตา ‘‘สตฺตงฺคปีฐ’’นฺติ วุตฺตํฯ เอส นโย มญฺเจปิฯ ยถาห – ‘‘สตฺตงฺโค นาม ตีสุ ทิสาสุ อปสฺสยํ กตฺวา กตมญฺโจ, อยมฺปิ ปมาณาติกฺกนฺโต วฏฺฏตี’’ติ (จูฬว. อฏฺฐ. 297)ฯ

[2828] ตูโลนทฺธาติ อุปริ ตูลํ ปกฺขิปิตฺวา พทฺธาฯ ฆเรเยวาติ คิหีนํ เคเหเยว นิสีทิตุํ วฏฺฏตีติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘นิสีทิตุ’’นฺติ อิมินาว สยนํ ปฏิกฺขิตฺตํฯ สีสปาทูปธานนฺติ สีสูปธานญฺเจว ปาทูปธานญฺจฯ จ-สทฺโท ปิ-สทฺทตฺเถ โส ‘‘อคิลานสฺสา’’ติ เอตฺถ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺโพ, เตน อคิลานสฺสาปิ ตาว วฏฺฏติ, ปเคว คิลานสฺสาติ ทีเปติฯ

[2829] น เกวลํ คิลานสฺส สีสปาทูปธานเมว วฏฺฏติ, อถ โข อิทมฺปีติ ทสฺเสตุมาห ‘‘สนฺถริตฺวา’’ติอาทิฯ อุปธานานิ สนฺถริตฺวาติ พหู อุปธานานิ อตฺถริตฺวาฯ ตตฺถ จาติ ตสฺมิํ อุปธานสนฺถเรฯ ปจฺจตฺถรณกํ ทตฺวาติ อุปริ ปจฺจตฺถรณกํ อตฺถริตฺวาฯ

[2830] ติริยนฺติ วิตฺถารโตฯ มุฏฺฐิรตนนฺติ ปากติกมุฏฺฐิกรตนํฯ ตํ ปน วฑฺฒกีนํ วิทตฺถิมตฺตํฯ มิตนฺติ ปากฏิตํ ปมาณยุตฺตํ โหตีติ โยชนาฯ